Μέσα από το ιστιολόγιο “Οειρνός Αξώτης” πληροφορούμαστε για την μεγάλη απεργία των σμυριδεργατών το 1991 – 13 και τη κατάληξη της
Τον Οκτώβριο του 1911 οι σμυριδεργάτες της Ορεινής Νάξου άρχισαν μια απεργία κατά την οποία αρνιόταν να παραδώσουν σμύριδα στο ελληνικό δημόσιο για να την εξάγει και διεκδικούσαν κυρίως την αύξηση του εργατικού δικαιώματος . Στο μεταξύ τα έσοδα από την σμύριδα ήταν ήδη υποθηκευμένα στα δάνεια του ελληνικού δημοσίου . Τον πρώτο χρόνο το κράτος κάλυψε τις ανάγκες του από τις αποθήκες της Σύρου (στην Σύρο αποθηκευόταν η Σμύριδα Νάξου , άλλο ένα παράδοξο της πονεμένης ιστορίας που λέγεται σμύριδα) .
Τον δεύτερο χρόνο όμως η κατάσταση για το ελληνικό δημόσιο άρχισε να δυσκολεύει περισσότερο από ότι δυσκόλευε τους σμυριδεργάτες , χαρακτηριστικό ήταν το περιστατικό που συνέβη στον Λυώνα όταν πήγαν να φορτώσουν κρυφά υπάλληλοι του κράτους σμύριδα με τη βοήθεια της χωροφυλακής αλλά δέχτηκαν τα πυρά των ταμπουρωμένων Κορωνιδιατών .( σχετικά εδώhttps://orinosaxotis.blogspot.gr/2014/08/1910.html
Σχετικά με αυτή την απεργία διαβάζουμε παρακάτω την επιστολή του υπουργού Οικονομικών Αλέξανδρου Διομήδη στις 15 Μαρτίου 1913 προς το υπουργικό συμβούλιο . Η επιστολή είναι από το αρχείο του Ιδρύματος ‘’Ελευθέριος Βενιζέλος ‘’ . ‘’ εν Αθήναις τη 15η Μαρτίου 1913
Προς το Υπουργικό Συμβούλιο
Η από Οκτωβρίου μηνός του έτους 1911 αρξαμένη απεργία των εν Νάξω σμυριδωρυκτών επέφερε την έλλειψη του προϊόντος αυτού , εξίσου σημαντικά μειώθηκαν κατά το έτος 1912 οι εισπράξεις του Δημοσίου από το έσοδο αυτό , οι οποίες , όπως είναι γνωστό έχουν παραχωρηθεί ως υπέγγυοι πρόσοδοι του Δημοσίου Χρέους στην Διεθνή Οικονομική Επιτροπή .
Ένα δε η απεργία εξακολουθήσει και κατά το έτος τούτο , ουδεμία είσπραξη εκ του εσόδου αυτού θα μπορούμε να έχουμε κατά το έτος 1913 , καθώς στην εν τη Σύρω αποθήκη σμύριδος απόθεμα αυτής από πολλού ήδη έχει εξαντληθεί , το δε Δημόσιο δεν έχει να παραδώσει εις τους καταναλωτές σμύριδα .
Προς αποφυγή των επιζημίων συνεπειών τούτων δει το Δημόσιο ταμείο , προσέτι δε και ένεκα των συνεχών και ευλόγων παραπόνων της Διεθνούς Οικονομικής Επιτροπής , ένεκα των ζημιών , ας υφίστανται οι δανιστές των εις τον Διεθνή Έλεγχο υπαγομένων χρεών μας , κρίνουμε καλό ότι επιβάλλεται να γίνει σκέψη αποδοχής κάποιων αιτημάτων των εργατών της σμύριδος .
Εάν λάβουμε προ οφθαλμών , ότι κατά το έτος εξορύσσονται και παραδίδονται περί τους 170 000 στατήρες σμύριδος και το εργατικό δικαίωμα είναι 2,40 κατά στατήρα φτάνουμε το ποσό των 408 000 δραχμών , η αύξηση του εργατικού δικαιώματος κατά 50 λεπτά κατά στατήρα το ανώτερο θα επιφέρει αύξηση δαπάνης 85 000 δραχμές ετησίως , ην φρονούμεν , ότι επιβάλλεται από την περίσταση να υποστεί το δημόσιο ταμείο , εφόσον δεν είναι δυνατόν επό του παρόντος να αποφευχθεί η εκ της απεργίας επερχόμενη εις το δημόσιο ταμείο ζημιά , κινδυνεύον αλλως να ευρεθεί παντελώς στερημένο της προσόδου αυτής και εκτεθειμένο απέναντι των δανειστών του .
Ο υπουργός Οικονομικών ‘’
Πηγή: Ορεινός Αξώτης (orinosaxotis.blogspot.gr)
