“Κυκλάδες 2030” – Υπάρχει χώρος για τον Πρωτογενή Τομέα;

Άρθρο του Γιάννη Τζανετή στη σειρά των παρεμβάσεων με γενικό θέμα «Κυκλάδες 2030» και αυτή τη φορά στέκεται στο ζήτημα του Πρωτογενή Τομέα, ένας χώρος που έχει διαμορφώσει όσο λίγοι στο χτίσιμο της Κυκλαδικής Κουλτούρας και ταυτότητας των νησιωτικών πληθυσμών 

Συχνά ακούμε ότι ο πρωτογενής τομέας αποτελεί μία από τις ελπίδες της χώρας να επιτύχει ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης στο άμεσο μέλλον, να ενισχύσει την απασχόληση και τελικά να ξεφύγει από τον τοξικό κύκλο της αποεπένδυσης και της παρακμής.

Του Γιάννη Τζανετή (*) 

Η άποψη αυτή έχει σημαντικά στοιχεία αλήθειας καθώς ο κλάδος είναι ήδη ένας από τους σημαντικότερους της Ελληνικής οικονομίας όπως προκύπτει και από μελέτες αναγνωρισμένης αξιοπιστίας και κύρους. Για παράδειγμα στην έρευνα «Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά» ο πρωτογενής τομέας ήταν πέμπτος  σε σπουδαιότητα  μεταξύ των Κλαδών Παραγωγής ενώ απασχολούσε το 13% του ενεργού πληθυσμού και μόνο το εμπόριο απασχολούσε περισσότερους εργαζόμενους.

Παρόλη τη σημασία του όμως ο κλάδος δεν έχει ακολουθήσει θετική πορεία τις τελευταίες δεκαετίες. Η τάση είναι καθοδική όχι μόνο ως ποσοστό επί του ΑΕΠ της χώρας αλλά ακόμη και σε απόλυτα μεγέθη. Ο πρωτογενής τομέας παράγει σήμερα λιγότερο πλούτο από ότι 20 χρόνια πριν και η γενική τάση δεν δείχνει σημάδια αντιστροφής.

Η Εικόνα δεν θα μπορούσε παρά να είναι η ίδια και για τα νησιά των Κυκλάδων.

Τι θα μπορούσε να αναστρέψει αυτή την πορεία και, ιδιαίτερα στα νησιά μας, πως θα μπορούσε ο κλάδος να αποκτήσει τη σπουδαιότητα που δικαιούται;

Δύο είναι οι πιθανοί δρόμοι:

1. Είτε δραματική αύξηση του όγκου της παραγωγής πάντα σε αναλογία με τη ζήτηση
2. Είτε αύξηση της αξίας της παραγωγής με στροφή σε περιζήτητα προϊόντα υψηλής ποιότητας

Η αύξηση της αξίας είναι απολύτως εφικτή καθώς το παραγόμενο προιόν έχει διεθνώς μοναδικά χαρακτηριστικά. Οι εμφιαλώσεις της Σαντορίνης και της Πάρου, η αγροτική παραγωγή της Νάξου, τα Συριανά και Ναξιώτικα τυριά και τόσα άλλα εκλεκτά προϊόντα αξίζουν να αποκτήσουν υψηλή φήμη και πρόσβαση σε αγορές υψηλής προστιθέμενης αξίας. Είναι εκτός λογικής για παράδειγμα τα εκλεκτά Κυκλαδίτικα κρασιά να μην απολαμβάνουν τις τιμές που τους αξίζουν μόνο και μόνο επειδή στην Ελλάδα δεν υπάρχει πρόθυμο καταναλωτικό κοινό να πληρώσει ακριβά την ποιότητα.

Η αύξηση της αξίας του προϊόντος θα οδηγήσει νομοτελειακά και σε αύξηση της παραγωγής καθώς η ενασχόληση με τον πρωτογενή τομέα θα γίνεται ολοένα και πιο συμφέρουσα για πολλούς νησιώτες.

Η ποιότητα, η εξωστρέφεια είναι μονόδρομος. Ένα ισχυρό brand («εταιρικό σήμα») γνωστό πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας θα ανοίξει τους δρόμους. Ένα σήμα (πχ «Taste Greece» ή «Γευθείτε την Ελλάδα») που θα προωθηθεί διεθνώς και θα συνοδεύει εκλεκτά προϊόντα στην αναζήτηση υψηλών τιμών σε διεθνείς αγορές. Προσπάθειες κατά καιρούς έχουν γίνει αλλά ήταν αποσπασματικές, όχι επίμονες και χαρακτηρίζονταν από την αναποτελεσματικότητα της Κεντρικής Κυβέρνησης. Μια νέα προσπάθεια με επαγγελματισμό και την συνεισφορά του ιδιωτικού τομέα επιβάλλεται.

Ένα άλλο σημείο που πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας είναι η δημιουργία μιας νέας βιομηχανικής παραγωγής τροφίμων και ποτών με βάση τα τοπικά προϊόντα. Ο δρόμος που έδειξαν επιτυχημένες μικρές ζυθοποιίες αξίζει να βρει μιμητές καθώς προσδίδει υψηλή προστιθέμενη αξία και πολλαπλασιάζει τον παραγόμενο πλούτο αρκεί το Θεσμικό Πλαίσιο και η Κεντρική Κυβέρνηση να δουν με φιλική ματιά την επιχειρηματικότητα:   

1. Απλοποιημένες (ή ακόμη και πλήρης κατάργηση) διαδικασίες
2. Σταθερό και ελαφρύ φορολογικό – ασφαλιστικό καθεστώς
3. Πρόσβαση σε αξιόπιστη και φθηνή χρηματοδότηση
4. Άρση υπερβολικών ρυθμίσεων

Ο πρωτογενής τομέας (αγροτική παραγωγή, κτηνοτροφία, αλιεία) έχει βαθιές ρίζες τις Κυκλάδες, έχει διαμορφώσει το πολιτισμικό υπόβαθρο, τις κοινωνικές δομές, το τοπίο. Έτσι ακόμη και για λόγους ταυτότητας του τόπου έχει σημασία να διατηρηθεί ακμαίος.

Το περιβάλλον γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο για την μικρή Ελληνική & Κυκλαδική παραγωγή. Μονόδρομος είναι λοιπόν η ανάδειξη της υψηλής ποιότητας και των μοναδικών χαρακτηριστικών που διαθέτει.

Η επομενη δεκαετία μπορεί να είναι και στον πρωτογενή τομέα μια δεκαετία επιτυχιών. Η πρώτη ύλη και το ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει. Απομένει να δούμε τον τελικό στόχο και να στηρίξουμε όσους αφιερώνουν κόπο και πόρους σε αυτή την επιδίωξη. Σύντομα θα μπορούμε να μιλούμε για μια ιστορία επιτυχίας!

# Γιάννης Γ. Τζανετής

Σύμβουλος Διοίκησης, Οργάνωσης & Ψηφιακού Μετασχηματισμού, Μηχανικός Η/Υ & Πληροφορικής Πολυτεχνείου Πατρών

Master’s  Business Administration (MBA) – ALBA,  Μέλος του Μητρώου Στελεχών της ΝΔ