Η Πάρος ετοιμάζεται για το “όχι” στη πλαστική σακούλα

Ο δήμος Πάρου, στο πλαίσιο της αναγόρευσης του 2016 ως έτους ανακύκλωσης για το νησί, σε συνεργασία με το ΣΥΔΙΣΑΠΑ και την επιτροπή ανακύκλωσης θα ξεκινήσει καμπάνια για οριστική κατάργηση της πλαστικής σακούλας και ενημέρωσης των επισκεπτών του νησιού με τρίγλωσσο φυλλάδιο για την ορθή διαχείριση των απορριμμάτων, όπως έχουμε πληροφορηθεί με σχετικό δελτίο τύπου. Ήδη πολλά νησιά στις Κυκλάδες έχουν ξεκινήσει ενέργειες για την κατάργηση της πλαστικής σακούλας.

Πιο συγκεκριμένα, η Συνεταιριστική Εταιρεία Σίφνου, στο πλαίσιο της δραστηριότητάς της για την «πράσινη» ανάπτυξη του νησιού, έχει ξεκινήσει εκστρατεία για την κατάργηση της πλαστικής σακούλας με την υποστήριξη του συλλόγου επαγγελματιών και εμπόρων, αλλά και του δήμου Σίφνου, για την εφαρμογή της Οδηγίας 2015/720. Την πρωτοβουλία με την ονομασία «Κάντο όπως ένας Σιφνιός», στηρίζουν καταστήματα του νησιού, τα οποία θα χρεώνουν κάθε πλαστική σακούλα με 0,10 λεπτά. Η πρωτοβουλία ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2015 με τη διάθεση σε πολύ χαμηλό κόστος, πάνινων τσαντών,  πολλαπλών χρήσεων σε τρία μεγέθη, οι οποίες φτιάχνονται στο νησί. Η εκστρατεία βρήκε μεγάλη ανταπόκριση αφού μέσα στις πρώτες σαράντα ημέρα διατέθηκαν  περισσότερες από 2.400 πάνινες τσάντες, ενώ παράλληλα, έγινε ενημέρωση των μαθητών των σχολείων της Σίφνου. Σε νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια διανεμήθηκαν 440 πάνινες τσάντες, ενώ σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την 20η Μαρτίου, ημέρα της Γης, 377 μαθητές ζωγράφισαν και παρουσίασαν τις υφασμάτινες τσάντες.

Ακόμα, η Σύρος, με αφορμή την 5η Ιουνίου, που έχει ανακηρυχθεί παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος, θα ξεκινήσει μια σειρά δράσεων που θα περιλαμβάνουν: συνέντευξη τύπου στα τοπικά ΜΜΕ, spot, δωρεάν εκπαιδευτικό σεμινάριο σε εκπαιδευτικούς και παροχή πάνινων τσαντών για τους μαθητές, διαδραστικά – επιμορφωτικά παιχνίδια για παιδιά, διάθεση πάνινων τσαντών και ενημερωτικού υλικού σε σούπερ μάρκετ και καταστήματα λιανικής πώλησης, εκδήλωση με στόχο την ενημέρωση για τις επιπτώσεις της πλαστικής σακούλας στο περιβάλλον και τη συμμετοχή πολιτών, καταστηματαρχών, εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, συναντήσεις με καταστηματάρχες για τη διαμόρφωση εθελοντικού συμφώνου διαχείρισης της πλαστικής σακούλας, καθαρισμούς και καταγραφές απορριμμάτων σε ακτές και βυθό κλπ.

Σημειώνουμε επίσης, ότι τo δεύτερο διεθνές συνέδριο με θέμα την ανακύκλωση στις νησιωτικές περιοχές / Recycling in Island Regions (RECIS 2016), θα πραγματοποιηθεί στη Σαντορίνη στις 13-14 Μαΐου 2016. Ενώ και η Τήνος έχει κάνει προσπάθειε ένταξης στο συγκεκριμένο πρόγραμμα. 

Το πρόβλημα

Σύμφωνα με το econews κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται ένα τρισεκατομμύριο πλαστικές σακούλες παγκοσμίως, αριθμός που μεταφράζεται σε περίπου δύο εκατομμύρια κάθε λεπτό. Οι πλαστικές σακούλες κατασκευάζονται από φυσικούς πόρους που σύντομα θα εξαντληθούν, όπως είναι το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο και συχνά χρησιμοποιούνται για λίγα μόνο λεπτά. Από την άλλη πλευρά, η ολέθρια επίπτωσή τους στο περιβάλλον διαρκεί για εκατοντάδες χρόνια: στην ουσία θρυμματίζονται σε χιλιάδες μικροσκοπικά τεμάχια και δεν βιοδιασπώνται ποτέ.

Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, το πλαστικό κυριολεκτικά κατέκλυσε τον πλανήτη. Από τη μία πλευρά πρόκειται για ένα θαυματουργό υλικό με ωφέλιμες εφαρμογές που εκτείνονται από την κατασκευή ιατρικών συσκευών μέχρι ελαφρύτερων και ως εκ τούτου λιγότερο ενεργοβόρων οχημάτων. Από την άλλη πλευρά, το πλαστικό είναι μια κατάρα που επέτρεψε τη μαζική παραγωγή φθηνών και αναλώσιμων προϊόντων, που μετά τη χρήση τους κατακλύζουν τις χωματερές, μολύνουν τους υδροφόρους ορίζοντες και τους ωκεανούς, κυριολεκτικά πνίγουν την άγρια ζωή και υποβαθμίζουν το φυσικό τοπίο. Τα πλαστικά περιέχουν διάφορες πρόσθετες ουσίες και έχουν συνδεθεί με υγειονομικούς κινδύνους συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ειδών καρκίνου και προβλημάτων γονιμότητας. Παρότι τα πλαστικά μπορούν να ανακυκλωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν, η πλειονότητα των προϊόντων απορρίπτεται στο περιβάλλον. Ίσως κανένα από αυτά τα προϊόντα δεν αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη πληρότητα το πρόβλημα της υπερκαταναλωτικής κοινωνίας όσο η πλαστική σακούλα.

Εξαιτίας του πλήθους των περιβαλλοντικών και υγειονομικών προβλημάτων που συνδέονται με τις πλαστικές σακούλες, πολλές κοινότητες σε όλο τον κόσμο έχουν προσπαθήσει να «απεξαρτηθούν» επιβάλλοντας απαγορεύσεις ή πρόστιμα. Το παλαιότερο ισχύον τέλος χρήσης της πλαστικής σακούλας θεσπίστηκε στη Δανία και χρονολογείται από το 1993. Η επιβάρυνση αυτή επιβάλλεται στους κατασκευαστές πλαστικών σακουλών και εξαρτάται από το βάρος της σακούλας. Το κόστος μετακυλήθηκε διαδοχικά στον τελικό καταναλωτή με αποτέλεσμα η χρήση της πλαστικής σακούλας να μειωθεί σε ποσοστό 60%.Η Ιρλανδία ήταν η πρώτη χώρα που θέσπισε τέλος χρήσης της πλαστικής σακούλαςαπευθείας στον καταναλωτή το 2002. Τα 15 λεπτά του ευρώ ανά πλαστική σακούλα βάρυναν τόσο πολύ στην καταναλωτική συνείδηση που η χρήση του προϊόντος μειώθηκε κατά 90% μέσα σε πέντε μήνες από την έναρξη εφαρμογής του μέρους. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου οι καταναλωτές επιβαρύνονται με το κόστος χρήσης της πλαστικής σακούλας είτε δια νόμου είτε δια ιδιωτικών πρωτοβουλιών είναι το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Λιθουανία και η Ολλανδία. Σημειώνεται ότι στις 16 Απριλίου 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της μείωσης της χρήσης πλαστικής σακούλας κατά 80% μέχρι το 2019 και ενδιάμεσο στόχο τη μείωση κατά το ήμισυ ως το 2017 με έτος βάσης το 2010.

Επίσης, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Βόρεια Θάλασσα, στο στομάχι του 94% των νεκρών πουλιών εντοπίστηκαν ίχνη πλαστικού. Θρύμματα από πλαστικές σακούλες έχουν εντοπιστεί στο πεπτικό σύστημα διαφόρων ειδών πανίδας που κινδυνεύουν με εξαφάνιση όπως πράσινες χελώνες, χελώνες καρέτα-καρέτα, δερματοχελώνες, θαλάσσια πουλιά άλμπατρος και θαλάσσιες φώκιες. Συνολικά, 267 είδη απειλούνται από τη διείσδυση θαλάσσιων απορριμμάτων στο πεπτικό τους σύστημα. Η Αυστραλία επέβαλε την πρώτη απαγόρευση στη χρήση πλαστικής σακούλας το 2003 για να προστατεύσει τις φάλαινες που μετανάστευαν από τη θαλάσσια περιοχή της Τασμανίας.

Εκτός από την άγρια ζωή, η πλαστική σακούλα συνδέεται με την εξάπλωση της ελονοσίας στην Κένυα όπου χρησιμοποιείται για τη μεταφορά νερού και με πλημμύρες στο Μπανγκλαντές, το Καμερούν και τις Φιλιππίνες όπου πλαστικές σακούλες φράσσουν τους αγωγούς ομβρίων υδάτων στις πόλεις. Οι περιπτώσεις ασφυξίας αγελάδων έχουν ευαισθητοποιήσει τα κέντρα λήψης αποφάσεων στο «κτηνοτροφικό» Τέξας, αλλά και τις θρησκευτικές κοινότητες της Ινδίας όπου θεωρείται ιερό ζώο. Στη Μαυριτανία, το 70% των θανάτων των ζώων κτηνοτροφίας αποδίδεται στην κατάποση πλαστικών σακουλών. Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μεγάλα θύματα είναι οι καμήλες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αυστηρότερη νομοθεσία κατά της πλαστικής σακούλας ισχύει στη Ρουάντα όπου από το 2008 και μετά οι ξένοι επισκέπτες υποχρεώνονται να αποθέσουν τις πλαστικές σακούλες που κουβαλούν στο αεροδρόμιο.

Τέλος, σημειώνουμε ότι τον περασμένο Μάιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε Οδηγία για τη μείωση της χρήσης της «ελαφριάς» πλαστικής σακούλας (τύπου σούπερ μάρκετ), με συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιάγραμμα. Τα κράτη-μέλη καλούνται να μειώσουν την κατανάλωση στις 90 σακούλες ανά άτομο ετησίως μέχρι το τέλος του 2019 και στις 40 μέχρι το 2025 (ενδεικτικά, σήμερα στη χώρα μας καταναλώνονται 242 σακούλες/άτομο ετησίως), ή να διασφαλίσουν ότι μέχρι το τέλος του 2018 οι πλαστικές σακούλες θα χρεώνονται.

Το νησί πρότυπο

Η 1η Δεκεμβρίου αποτελεί ένα περιβαλλοντικό ορόσημο για την Αλόννησο, αλλά και τη χώρα. Το νησί, που φιλοξενεί τον πιο σημαντικό εναπομείναντα πληθυσμό της μεσογειακής φώκιας, monachus monachus, στη Μεσόγειο, είναι η πρώτη περιοχή της Ελλάδας, που μeτο πρόγραμμα «Αλόννησος χωρίς πλαστικές σακούλες», καταργεί τη χρήση της πλαστικής σακούλας, παρέχοντας ταυτόχρονα στους κατοίκους του τη δυνατότητα εναλλακτικών, φιλικών προς το περιβάλλον, επιλογών για τη μεταφορά αγαθών.

Από 1/12/15, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, των ΜΜΚΟ, μαθητές των σχολείων και εθελοντές, ενημέρωσαν τους κατοίκους που επισκέπτονταν καταστήματα του νησιού για την πρωτοβουλία, διανέμοντάς τους παράλληλα, φυλλάδια του προγράμματος και πάνινες τσάντες για να αντικαταστήσουν με αυτές την πλαστική σακούλα στις καθημερινές τους αγορές. Μάλιστα, οι ιδιοκτήτες των σούπερ μάρκετ, που «αγκάλιασαν» με ενθουσιασμό τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία από τα πρώτα βήματά της, σταμάτησαν τη διάθεση πλαστικών σακουλών, παρέχοντας την εναλλακτική των αντίστοιχων επαναχρησιμοποιούμενων, ούτως ώστε η κατάργηση της πλαστικής σακούλας στην Αλόννησο να αποκτήσει τον πλέον καθολικό και διευρυμένο χαρακτήρα.

Η συνέντευξη

Η εφημερίδα μας επικοινώνησε με τοναντιδήμαρχο Αλοννήσου, κ. Άγγελο Αργυρίου, σχετικά με το θέμα της κατάργησης πλαστικής σακούλας.

Ένας χρόνος χωρίς πλαστικές σακούλες στην Αλόννησο. Τι σημαίνει αυτό για το νησί και το περιβάλλον.

Α.Α.: «Έξι μήνες μόνο πέρασαν από την γέννηση της ιδέας μέχρι και την υλοποίηση της έγιναν αποφασιστικά βήματα με πίστη στο «πράσινο» αυτό όραμα. Η τοπική κοινωνία αγκάλιασε την πρωτοβουλία και οι επαγγελματίες ήταν και είναι στο πλευρό μας! Τα αποτελέσματα άμεσα και αδιαμφισβήτητα. Παράλληλα με το πρόγραμμα ανακύκλωσης το οποίο μας έχει γίνει δεύτερη φύση, η κατάργηση της πλαστικής σακούλας ήρθε αθροιστικά να δώσει άλλη μια ανάσα στο περιβάλλον.

Η χρήση και ως επί το πλείστον η κατάχρηση της πλαστικής σακούλας έχει δυσβάσταχτο κρυμμένο κόστος. Η επιβάρυνση του χερσαίου και θαλασσίου περιβάλλοντος, η απειλή για τη δημόσια υγεία, η υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος και το ολοένα αυξανόμενο κόστος αποκομιδής των απορριμμάτων είναι τα σημαντικότερα.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών και συντονιστής του προγράμματος «Life DeBag», Γιώργος Παπαθεοδώρου, επεσήμανε ότι ήδη από το 1995 ήταν γνωστό ότι τα πλαστικά απειλούν το θαλάσσιο περιβάλλον. Όπως είπε περισσότερα από 600 θαλάσσια είδη έχουν επηρεαστεί από τη χρήση τους, ενώ περισσότερα από 50 είδη καταπίνουν συστηματικά πλαστικά. Η πλαστική σακούλα αποτελεί συστημική απειλή για την βιοποικιλότητα των ελληνικών θαλασσών και κατά συνέπεια για τα ιχθυαποθέματα πάνω στα οποία στηρίζεται μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας και γενικότερα της ελληνικής οικονομίας».

Πως ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια;

Α.Α.: «Το πρόγραμμα «Αλόννησος χωρίς πλαστικές σακούλες» υλοποιείται από το «Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS» και τη «MOm/ Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας», με τη χρηματοδότηση του ιδρύματος «Thalassa» και τη συνεργασία του δήμου Αλοννήσου, που ήδη είχε αποφασίσει να αναλάβει πρωτοβουλία για το συγκεκριμένο ζήτημα μετά τη συμμετοχή του δημάρχου Αλοννήσου, κ. Βαφίνη Πέτρου, στο διεθνές συνέδριο ανακύκλωσης στη Σαντορίνη. Μετά από συναντήσεις εκπροσώπων των συμμετεχόντων φορέων και επιχειρηματιών της Αλοννήσου, αποφασίσθηκε από κοινού η σταδιακή κατάργηση της πλαστικής σακούλας με τελικό σκοπό την πλήρη διακοπή της χρήσης της».

Ο εμπορικός κόσμος με ποιό τρόπο δέχθηκε και στη συνέχεια συμμετέχει σ’ αυτή την προσπάθεια;

Α.Α.: «Η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρηματιών του νησιού μας ήταν και είναι σύμμαχοι μας σε αυτή την προσπάθεια από την πρώτη ημέρα και χωρίς αυτούς δε θα ήταν δυνατή η εφαρμογή του μέτρου αυτού. Η κατάργηση της πλαστικής σακούλας τους ανακούφισε από ένα σημαντικό οικονομικό κόστος καθώς απαλλάχτηκαν από την προμήθεια χιλιάδων σακουλών ανά έτος και η προβολή του νησιού σε ΜΜΕ με αυτή την πρωτοποριακή κίνηση μόνο θετικά λειτουργεί στην προσέλκυση επισκεπτών και στην αύξηση του κύκλου εργασιών τους.

Μετά από 6 μήνες και με τα αδιαμφισβήτητα θετικά αποτελέσματα, ακόμα και οι πλέον «δύσπιστοι» είναι έτοιμοι να αγκαλιάσουν το πρωτοποριακό μέτρο και να συμβάλλουν στην προσπάθεια μας να αναδειχθεί η Αλόννησος ως ένας οικολογικός παράδεισος και προορισμός εναλλακτικού τουρισμού».

Οι κάτοικοι και οι επισκέπτες του νησιού σας πώς έχουν αντιδράσει γι’ αυτήν την απόφαση;

Α.Α.: «Οι αντιδράσεις ήταν από την πρώτη κιόλας ημέρα πολύ θετικές. Ιδιαίτερα η μαθητική κοινότητα και η νεολαία του νησιού αντιλαμβανόμενοι την σπουδαιότητα του εγχειρήματος για το νησί μας και τη δική τους μελλοντική ευημερία είναι από τους πρωτεργάτες στην αλλαγή των καθημερινών μας συνηθειών. Οι επισκέπτες της Αλοννήσου και κυρίως οι Ευρωπαίοι, εκπλήσσονται ευχάριστα και φυσικά καλωσορίζουν τέτοιες ενέργειες».

Τι θα προτείνατε στο δήμο της Πάρου και της Αντιπάρου, αλλά και στους κατοίκους των νησιών μας, με βάση την εμπειρία σας αυτή;

Α.Α.: «Θα προτείναμε να υιοθετήσουν το μέτρο αυτό, όπως κάνουν ήδη και άλλες νησιωτικές και μη περιοχές. Να συναντηθούν οι φορείς και οι επιχειρηματίες με σκοπό την εκπόνηση ενός action plan και μα προχωρήσετε άφοβα σε τέτοιου είδους ενέργειες που προάγουν τον πολιτισμό μας, την αειφόρο ανάπτυξη των νησιών μας, βελτιώνουν το τουριστικό προϊόν και ενισχύουν την προβολή μας σε παγκόσμιο επίπεδο».

ΠΗΓΗ: ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ