Συνέντευξη της κας Νίκης Ευελπίδου, καθηγήτριας στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών.
Η κα Νίκη Ευελπίδου, καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών, απαντά στα ερωτήματα του Naxospress.gr , σχετικά με τις πλάκες που βρισκονται στις παραλίες της Δυτικής Νάξου. Οι λόγοι για τους οποίους οι πλάκες αυτές είναι “πολύτιμες” για τις παραλίες μας, αναλύονται επιστημονικά από την κα Ευελπίδου. Και όπως σημειώνει: “Γιατί δεν προσπαθούμε να συμφιλιωθούμε με το περιβάλλον αντί να θέλουμε να το αλλάζουμε με βάση τη βόλεψή μας;”
-Πολύς λόγος γίνεται κατά καιρούς για τις πλάκες στις ακτές της Δυτικής Νάξου. Θα θέλαμε να μας τεκμηριώσετε επιστημονικά πως προέκυψε η ύπαρξή τους.
Κατά καιρούς έχω ακούσει διάφορες απόψεις και τοποθετήσεις σχετικά με το θέμα. Έχω ακούσει για παράδειγμα πως έριξαν εκεί τσιμέντο οι κατακτητές τα παλιά χρόνια για να βγαίνουν τα σκάφη τους, ή κάποιος ανταγωνιστής για να κάνει τις παραλίες μας λιγότερο όμορφες. Ή ακόμα και ότι ίσως το έκαναν αυτό κάποιοι ιδιώτες που ήθελαν να φτιάξουν αγκυροβόλια.
Η αλήθεια είναι, πως η ιστορία τους ξεκινά μερικές χιλιάδες χρόνια πίσω! Οι πλάκες αυτές, που ονομάζονται ακτόλιθοι, είναι απολιθωμένες αρχαίες παραλίες που με τη σταδιακή άνοδο της στάθμης της θάλασσας βρέθηκαν κάτω από το νερό. Υπάρχουν πολλές σειρές ακτολίθων στη δυτική Νάξο που έχουν χρονολογηθεί από τα 1.000 χρόνια πριν από σήμερα για τους νεότερους μέχρι τα 6.000 χρόνια πριν από σήμερα για αυτούς που βρίσκονται πιο βαθιά.
Οι ακτόλιθοι, είναι συγκολλημένες αρχαίες παραλίες, για αυτό και αν τους κοιτάξουμε από κοντά θα δούμε ότι περιέχουν ό,τι και μια παραλία: δηλαδή κόκκους άμμου σε διάφορα μεγέθη, κοχύλια, και ό,τι άλλο μπορεί να βρεθεί σε μια παραλία!
-Πως συγκολλήθηκαν οι πλάκες;
Η απάντηση είναι πολύπλοκη, το σίγουρο είναι ότι έγινε με φυσικό τρόπο, με διάφορες διεργασίες που περιλαμβάνουν την καθίζηση υψηλού μαγνησίου ασβεστίτη και αραγωνίτη λόγω υπερκορεσμού ασβεστίου σε θαλάσσιο νερό που δημιούργησε γύρω από τους κόκκους της άμμου και των κοχυλιών μια φυσική ‘κόλα’.
-Κάποιοι λένε πως οι πλάκες αυτές ενοχλούν. Θα μπορούσαν να αφαιρεθούν για να γίνει η πρόσβαση των λουόμενων πιο εύκολη στις παραλίες αυτές;
Η απάντηση μπορεί να δοθεί σε πολλά επίπεδα. Καταρχάς ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η οποιαδήποτε παρέμβαση σε αυτόν το σχηματισμό. Οι ακτόλιθοι, ως αρχαία παραλία, θεωρείται μνημείο της φύσης, μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς μας και προστατεύεται από τον νόμο.
Πέρα από το τυπικό, υπάρχουν και ουσιαστικοί λόγοι που όχι μόνο δεν θα έπρεπε η παρουσία τους να μας ενοχλεί, αλλά θα έπρεπε να νιώθουμε τυχεροί που υπάρχουν στο νησί μας! Οι ακτόλιθοι παίζουν προστατευτικό ρόλο για τις παρακείμενες παραλίες. Έχετε αναρωτηθεί γιατί ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο οι παραλίες, διαβρώνονται, οπισθοχωρούν και κινδυνεύουν από την άνοδο της θαλάσσιας στάθμης, στη Νάξο έχουμε την πολυτέλεια να έχουμε αυτές τις υπέροχες παραλίες; Ο λόγος είναι οι ακτόλιθοι! Οι ακτόλιθοι απορροφούν μέρος της κυματικής ενέργειας η οποία φτάνει τελικά στην ακτογραμμή μειωμένη και έτσι δεν προκαλεί τη διάβρωσή της.
Υπάρχουν παρόμοιες περιπτώσεις σε άλλες περιοχές που έγινε παρέμβαση και το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό;
Συχνά η άγνοια οδηγεί σε εσφαλμένες αποφάσεις και καταστροφή του περιβάλλοντος. Το έχουμε δει πολλές φορές να συμβαίνει και υπάρχουν χαρακτηριστικά παραδείγματα από την νότια Αττική ή και την ανατολική Σκύρο που αφαιρέθηκαν οι ακτόλιθοι (προφανώς παράνομα) για να ικανοποιήσουν τον τουρισμό και τις σχετικές με αυτόν δραστηριότητες και σε λιγότερο από μια δεκαετία είδαμε τις παραλίες να εξαφανίζονται.
Οι ακτόλιθοι είναι εκεί μερικές χιλιάδες χρόνια, μέρος της ιστορίας του Ναξιακού παραθαλάσσιου τοπίου, προστατεύουν τη σημερινή ακτογραμμή και η όποια δράση για απομάκρυνσή τους πέρα από παράνομη θα είναι καταστροφική για το περιβάλλον και τον τουρισμό που μη ξεχνάμε ένα μεγάλο μέρος του οφείλεται στις υπέροχες παραλίες της δυτικής Νάξου.
Έχει βοηθήσει η ύπαρξη των πλακών στις παραλίες της Νάξου την επιστημονική κοινότητα; Είναι σημείο αναφοράς για μελέτη το «φαινόμενο»;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι οι ακτόλιθοι της Νάξου αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης της επιστημονικής κοινότητας για την προστασία των ακτών από την παράκτια διάβρωση και από την ανύψωση της θαλάσσιας στάθμης ως συνέπειας της κλιματικής κρίσης.
Η κα Ευελπίδου μας παρέπεμψε στα ακόλουθα link σχετιζόμενα με το ερώτημα:
https://www.facebook.com/photo/?fbid=10158394240062846&set=a.10152234751072846
https://hub.uoa.gr/study-of-the-department-of-geology-and-geoenvironment-of-nkua-shore-stones/
Θα μπορούσαν όμως οι πλάκες αυτές να καλυφθούν με άμμο και πάλι για τη διευκόλυνση των λουόμενων;
Η κάλυψή τους με άμμο έχει δύο μεγάλα θέματα: καταρχάς θα αποτελέσει περιβαλλοντική παρέμβαση που θα έχει μια σειρά από συνέπειες στο υποθαλάσσιο έμβιο περιβάλλον. Ακόμη όμως και αν παράβλεπε κάποιος τις περιβαλλοντικές συνέπειες στο βωμό της ικανοποίησης των λουόμενων, μια τέτοια κίνηση θα έμενε στην ιστορία ως παράδειγμα σαν το γεφύρι της Άρτας. Εμείς θα βάζουμε την άμμο και η θάλασσα θα την μετακινεί. Θα είναι μια ατέρμονη και χωρίς κανένα νόημα και λογική, ενέργεια. Η άμμος τόσο στον υποθαλάσσιο όσο και στον παράκτιο χώρο δεν μένει ποτέ σταθερή. Πάντα μετακινείται τόσο κατά τη διάρκεια του χρόνου, όσο και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Κατά συνέπεια θα είναι μια ενέργεια μεγάλου κόστους και χωρίς κανένα απολύτως αποτέλεσμα.
Απάντησα στις ερωτήσεις σας, όμως θα ήθελα να κλείσουμε με μια δική μου απορία: “Γιατί δεν προσπαθούμε να συμφιλιωθούμε με το περιβάλλον αντί να θέλουμε να το αλλάζουμε με βάση τη βόλεψή μας;”
