Συνεχίζονται από τα μέλη της Monumenta οι δράσεις με στόχο την ανάδειξη των Αγροτικών Μνημείων της Νάξου – Τα συμπεράσματα της πρόσφατης ημερίδας στη Χώρα Νάξου (συνέχεια αυτής του 2016) και το ερωτηματολόγιο που καλούνται να απαντήσουν όσοι ενδιάφερονται
Αλήθεια τι είναι Αγροτικά μνημεία;Είναι κτίσματα που σχετίζονται με την αγροτική και την κτηνοτροφική παραγωγή ; Αξίζει να προστατευθούν και να συντηρηθούν; Και αν ναι, πώς μπορεί να γίνει αυτό αποτελεσματικά; Και ακόμα, τι ιστορίες μας διηγούνται για τους ανθρώπους, την κοινωνική οργάνωση και τη ζωή της περιόδου στην οποία δημιουργήθηκαν; Ερωτήσεις που δημιουργούνται στην καθημερινότητά μας και όταν κάνουμε μία βόλτα σε μία αγροτική περιοχή όπου συναντάμε ανεμόμυλους ή νερόμυλους, γεφύρια ή ακόμη και σταβλικές εγκαταστάσεις που έρχονται από το παρελθόν… Πόσο μάλλον ότι η Νάξος γίνεται το επίκεντρο της συζήτησης και του επιστημονικού ενδιαφέροντος έχοντας μία τεράστια ιστορία με βάση τον πρωτογενή τομέα…
«Η Νάξος είναι ένα νησί που συνεχίζει να στηρίζει την οικονομία του στον αγροτικό τομέα και διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την αγροτική του κληρονομιά. Σε όλο το νησί διατηρούνται αγροτικά κτίσματα, κατασκευασμένα με ντόπιους λίθους, με τεχνικές που απαιτούσαν ιδιαίτερη δεξιότητα και έχουν τις ρίζες τους στο μακρινό παρελθόν. Ποια άλλα κτίρια έχουν τόσα κοινά χαρακτηριστικά με αυτά των βυζαντινών, αρχαίων και προϊστορικών χρόνων;», λέει η Ειρήνη Γρατσία επικεφαλής της Monumenta και προσθέτει ” «Ολα αυτά τα αγροτικά κτίσματα σε συνδυασμό με το φυσικό περιβάλλον δημιουργούν τοπία ανεκτίμητης αξίας που οφείλουμε να προστατέψουμε. Τα περισσότερα είναι σε εγκατάλειψη και η κατάστασή τους είναι μέτρια, κακή ή και ερειπιώδης. Αιτία είναι η εγκατάλειψη της παραδοσιακής γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, ωστόσο το πραγματικό αίτιο είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος της Πολιτείας για τη χάραξη πολιτικής για τον αγροτικό αρχιτεκτονικό πλούτο της Ελλάδας».
Αυτά και αρκετά ακόμα προβλήθηκαν και συζητήθηκαν στην ημερίδα/δημόσια συζήτηση που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Κυριακή στο θεατρικό μουσείο Ι. Καμπανέλλη, στη Νάξο σε συνδιοργάνωση της MONUMENTA (Πρόγραμμα Τοπικές Κοινωνίες & Μνημεία) και του ΝΟΠΠΑΠΠΠΑ του Δήμου Νάξου, σε συνέχεια της αντίστοιχης ημερίδας που είχε οργανωθεί το καλοκαίρι του 2016 στο Φιλώτι.
Η ημερίδα ξεκίνησε με την ανακεφαλαίωση της συζήτησης, από τον αρχαιολόγο Δρ. Στέλιο Λεκάκη, για τα κτίσματα της -συνήθως- ανώνυμης λαϊκής χρηστικής αρχιτεκτονικής, που σκοπό είχαν να βελτιώσουν την παραγωγή της υπαίθρου και εγκαταλείπονται με την αλλαγή των μέσων παραγωγής και μεταφοράς, περίπου τη δεκαετία του 1960. Ακολούθησε η τοποθέτηση του Γιάννη Βερώνη που συζήτησε το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας για αυτά τα κτίσματα και το πιθανό μέλλον τους, ως τμήματα του εναλλακτικού τουριστικού, πολιτιστικού προϊόντος του νησιού. Η ομιλία του πολιτικού μηχανικού Κωνσταντίνου Τουμπακάρη, στη συνέχεια, εστιάστηκε στους ανεμόμυλους και υδρόμυλους του νησιού, συζητώντας σημαντικές τεχνικές και κατασκευαστικές λεπτομέρειες αλλά και τους ανθρώπους πίσω από αυτές. Το πρώτο μέρος της ημερίδας ολοκληρώθηκε με την ομιλία της περιβαλλοντολόγου Δρ. Κατερίνας Κανακάρη, για την καταγραφή περίπου 3.000 αγροτικών κτισμάτων της Αμοργού, που πραγματοποίησε σε διάστημα 10 μηνών.
Στο δεύτερο μέρος της ημερίδας υπήρξαν δύο παρεμβάσεις από την Περιβαλλοντική Κίνηση Νάξου και τον Απεραθίτικο Πολιτιστικό Σύλλογο «Τα Φανάρια» σχετικά με την οθωμανική Βρύση του Αγά και εκκλησίες στην περιοχή της Απειράνθου. Η μακροσκελής συζήτηση που ακολούθησε στο τρίτο μέρος της ημερίδας/δημόσιας συζήτησης ήταν ενδιαφέρουσα και εστιάστηκε στην κατάσταση των μνημείων σήμερα, τις πιθανές λύσεις για την προστασία και την επαναλειτουργία τους αλλά και τις αξίες της κοινωνικής οργάνωσης, που προβάλλουν από τη μελέτη τους και τεκμηριώνουν τη συλλογικότητα και την αλληλοβοήθεια των κατοίκων της υπαίθρου στη Νάξο, ως το πρόσφατο παρελθόν.
Την ημερίδα/δημόσια συζήτηση επιμελήθηκαν και συντόνισαν ο Δρ. Στέλιος Λεκάκης (MONUMENTA, Newcastle University) και η Δρ. Μήνα Δραγούνη (Bournemouth University) και πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος “Co-creating heritage: Bottom up planning for heritage management in rural areas” (AHRC Cultural Value Follow-on Funding Scheme). Με αφορμή τις ημερίδες, έχει ξεκινήσει η συλλογή στοιχείων σχετικά με τα αγροτικά μνημεία της Νάξου. Κάτοικοι και επισκέπτες του νησιού μπορούν να συμπληρώνουν ηλεκτρονικά το ερωτηματολόγιο μέχρι τις 5.5.2018, το οποίο θα μας βοηθήσει να οργανώσουμε την έρευνα εντοπισμού και προστασίας τους. Να σημειωθεί τέλος ότι η MONUMENTA έχει ξεκινήσει πιλοτικά την καταγραφή των αγροτικών κτισμάτων της Νάξου.
Και όπως διαβάζουμε στην εισαγωγή του ερωτηματολογίου που μπορείτε να βρείτε εδώ “Στο τοπίο της Νάξου συναντά κανείς μία σειρά από κτίσματα και κατασκευές του πρόσφατου παρελθόντος, όπως ανεμόμυλους, νερόμυλους, ελαιοτριβεία, στέρνες, κρήνες, μονοπάτια, γεφύρια κ.λπ. Το ερωτηματολόγιο αυτό δημιουργήθηκε για να ανιχνεύσει ποια είναι η σημασία τους για τον κάτοικο της Νάξου και τον επισκέπτη του νησιού. Τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου θα χρησιμοποιηθούν για τους σκοπούς της επιστημονικής έρευνας που διεξάγεται στο πλαίσιο του προγράμματος Τοπικές Κοινωνίες & Μνημεία από την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία MONUMENTA (info@monumenta.org, www.monumenta.org) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Νιουκάστλ και το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Το παρόν ερωτηματολόγιο εξυπηρετεί αυστηρά επιστημονικούς σκοπούς. Οι απαντήσεις σας είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές. Προαιρετικά και εφόσον επιθυμείτε να λάβετε στο μέλλον πληροφορίες για την εξέλιξη της έρευνας, θα σας δοθεί η δυνατότητα να συμπληρώσετε τα στοιχεία σας (όνομα, διεύθυνση, διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου) στο τέλος του ερωτηματολογίου.
Παρακαλούμε να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις με όσο το δυνατόν περισσότερη ειλικρίνεια. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την συμμετοχή σας στην έρευνα!”
Περισσότερες πληροφορίες στο tkm.monumenta.org
