Ο Γιάννης Ρίτσος βρίσκεται το 1950 στον Αη Στράτη – ξέρετε εξορία – και στέλνει γράμμα στον γάλλο επιστήμονα Φρεντερίκ Ζολιό-Κιουρί και στον οποίο μιλάει ανάμεσα στα άλλα και για το όμορφο νεαρό αγόρι, τον Μανώλη Γλέζο που βλέπει το φως μέσα από τα κάγκελα της φυλακής (διαβάστε το σχετικό κείμενο)
“Αγαπημένε μου Ζολιό,
σου γράφω από τον Αη – Στράτη.
Βρισκόμαστε δω πέρα, κάπου τρεις χιλιάδες
άνθρωποι απλοί, δουλευτάδες, γραμματιζούμενοι
με μια τρύπια κουβέρτα στον ώμο μας
μ’ ένα κρεμμύδι, πέντε ελιές κ’ ένα ξεροκόμματο φως στο ταγάρι μας
άνθρωποι απλοί σαν τα δέντρα μπροστά στον ήλιο
άνθρωποι που δεν έχουμε άλλο κρίμα στο λαιμό μας
εξόν μονάχα που αγαπάμε όπως και συ
τη λευτεριά και την ειρήνη…. “
Αυτές είναι οι πρώτες αράδες από το γράμμα που έχει στείλει ο κορυφαίος σύγχρονος Ελληνας ποιητής Γιάννης Ρίτσος στον γάλλο επιστήμονα Φρεντερίκ Ζολιό – Κιουρί, έναν άνθρωπο που έδωσε και τη ψυχή για την επιστήμη ( πήρε και το σχετικό Νόμπελ Χημείας το 1935 μαζί με τη σύζυγό του Ιρίν για την “τεχνητή Ραδιενέργεια”).. Το 1948 έγινε ο επιστημονικός υπεύθυνος της κατασκευής του πρώτου γαλλικού πυρηνικού αντιδραστήρα. Εναν χρόνο αργότερα και για τα επόμενα εννέα χρόνια διετέλεσε πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου της Ειρήνης. Το 1950 τιμήθηκε με το βραβείο Στάλιν (ή Λένιν αργότερα) .. βραβείο που έρχεται ως τιμή για τη δράση του Ζολιό – Κιουρί από το 1942 ως μέλος του Κομμουνιστικού κόμματος και υπερασπίστηκε έως το τέλος της ζωής του τις ιδέες του..
Επιστροφή όμως στον Ρίτσο και στο γράμμα που έχει στείλει στον Ζολιό… Ο Ρίτσος (φωτογραφία) βρίσκεται στον Αη Στράτη (υπάρχει σήμερα και σχετικό γκράφιτι που να θυμίζει την παραμονή του ποιητή της “Ρωμιοσύνης” ) έχοντας ολοκληρώσει το …αγροτικό του στην Μακρόνησο (είχε περάσει και από τη Λήμνο νωρίτερα ενώ επέστρεψε αργότερα στη Μακρόνησο όπου πήρε … απολυτήριο το 1952) και βρίσκει την ευκαιρία να γράψει ένα γράμμα (και όχι μόνο) προς τον Ζολιό – Κιουρί… Και εκεί ανάμεσα στα άλλα (η αλήθεια είναι ότι το γράμμα είναι ατελείωτο) μιλάει για τον Μανώλη Γλέζο. «Θα ξέρεις βέβαια, Ζολιό, για το Μανώλη Γλέζο […] όταν σκαρφάλωνε τα βράχια της Ακρόπολης/σφίγγοντας μες στις δυο νεαρές γροθιές του/ την οργή όλων των λαών και την ελπίδα τους/ όταν κάτου από τ’ ανοιχτά ρουθούνια των πεινασμένων πολυβόλων/ έσπαγε με τις δυο γροθιές του τον κυρτό σταυρό/ έσπαγε με τις δυο γροθιές του όλα τα δόντια του θανάτου».
Τα που έγραφε απ’ τον Aη Στράτη, το 1950, ο Γιάννης Ρίτσος στο Ζολιό Κιουρί, για να του ανακοινώσει στη συνέχεια ότι «ο Μανώλης Γλέζος», «κοιτάει το φως μες απ’ τα σίδερα» επιμένοντας «με τα δυο του χέρια, σημαδεμένα από τις χειροπέδες» να «σκουπίζει πάντα τα κλαμένα μάτια του κόσμου», να «σκουπίζει πάντα το ιδρωμένο μέτωπο/ της λευτεριάς και της ειρήνης». Οντας σίγουρος ότι αυτό θα έκανε μέχρι τέλους, μέχρι το φευγιό του στο Πάνθεο των Ωραίων Ελλήνων.
Αναλυτικά το σημείο του ποιήματος αναφέρει:
” Θά ξέρεις βέβαια, Ζολιό, γιά τό Μανώλη Γλέζο
– ἄ, πῶς νά σοῦ τό πεῖ τό στόμα μου, Ζολιό,
ὅταν περνοῦσε μέ τά δυό του χέρια στίς τσέπες τοῦ παντελονιοῦ τά σοκάκια τῆς Πλάκας,
ὡραῖο παιδί χαμογελώντας στ’ ὄνειρο τοῦ κόσμου πάνου ἀπ’ τίς ὀροσειρές τῆς δυστυχίας
ὅταν σκαρφάλωνε τά βράχια τῆς Ἀκρόπολης
σφίγγοντας μές στίς δυό νεαρές γροθιές του
τήν ὀργή ὅλων τῶν λαῶν καί τήν ἐλπίδα τους
ὅταν κάτου ἀπό τ’ ἀνοιχτά ρουθούνια τῶν πεινασμένων πολυβόλων
ἔσπαγε μέ τίς δυό γροθιές του τόν κυρτό σταυρό
ἔσπαγε μέ τίς δυό γροθιές του ὅλα τά δόντια τοῦ θανάτου –
Καί, νά πού χρόνια τώρα
ὁ Μανώλης ὁ Γλέζος, Ζολιό,
κοιτάει τό φῶς πίσω ἀπ’ τά σίδερα
κι ἀκόμη μέ τά δυό του χέρια, σημαδεμένα ἀπ’ τίς χειροπέδες,
σκουπίζει τά κλαμένα μάτια τοῦ κόσμου
σκουπίζει τό ἱδρωμένο μέτωπο
τῆς λευτεριᾶς καί τῆς εἰρήνης”.
Στο σχετικό video ο Μανώλης Γλέζος απαγγέλει ποίημα του Γιάννη Ρίτσου …
