Ο «Κώδικας 1424» είναι το παλαιότερο παγκοσμίως πλήρες χειρόγραφο της Καινλής Διαθήκης γραμμένο σε ρέουσα γραφή, την ελληνική και επιστρέφει στην Ελλάδα μετά από εκατό χρόνια…
Είναι το παλαιότερο πλήρες χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης στον κόσμο, είναι γραμμένο στα ελληνικά και θα «επαναπατριστεί» ύστερα από ένα αιώνα, την ερχόμενη Τρίτη, 29 Νοεμβρίου. Και είναι ένα μεγάλο γεγονός…. Πρόκειται για ένα ανεκτίμητο βυζαντινό κειμήλιο, μια σπάνια χειρόγραφη Καινή Διαθήκη 674 σελίδων, γραμμένη τον 9ο αιώνα, το οποίο θα επιστρέψει στη Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης στο όρος Παγγαίο, κοντά στην Δράμα. Ο «Κώδικας 1424» (Codex 1424), όπως είναι γνωστό στους βιβλικούς μελετητές το κειμήλιο, είχε κλαπεί από τους Βούλγαρους το 1917 μαζί με πολλούς ακόμη ιστορικούς και εκκλησιαστικούς θησαυρούς.
Είχε πουληθεί στις ΗΠΑ -όπου κατέληξε- το 1920 από έναν Ευρωπαίο βιβλιοπώλη, και βρέθηκε στην κατοχή της Λουθηρανής Θεολογικής Σχολής του Σικάγου, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα. Η διοίκηση της Σχολής απάντησε θετικά μετά από πολλές προσπάθειες στο αίτημα της Αρχιεπισκοπής Αμερικής και παρέδωσε το κειμήλιο στον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο, σε εκδήλωση στις 15 Νοεμβρίου.
Την ερχόμενη Τρίτη, συνοδευόμενος από τον πρόεδρο της Λουθηρανικής Σχολής, Τζέιμς Νίμαν, ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής θα το μεταφέρει στην αρχική του έδρα. Νωρίτερα, η αντιπροσωπεία, με το κειμήλιο στις «αποσκευές» της, θα επισκεφθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, όπου θα έχει συνάντηση με τον κ. Βαρθολομαίο.
Η ιστορία και η σπανιότητα του κειμηλίου
Πρόκειται για ένα μόνο από τα εκατοντάδες χειρόγραφα και άλλα αντικείμενα – ανεκτίμητα κειμήλια της θρησκευτικής και πολιτισμικής κληρονομιάς, που αφαιρέθηκαν από την Παναγία Εικοσιφοίνισσα Δράμας, τον Τίμιο Πρόδρομο Σερρών και άλλες ελληνικές μονές κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Όπως αποκαλύφθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, τα περισσότερα απ’ αυτά βρίσκονται σήμερα στη Σόφια, στο Κέντρο Σλαβοβυζαντινών Σπουδών Ivan Dujev και στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της γειτονικής χώρας, και έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς αιτήματα για την επιστροφή τους, ενώ ένας αριθμός κειμηλίων βρίσκεται σε βιβλιοθήκες εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ιδιωτικές συλλογές της Ευρώπης και των ΗΠΑ.
Τόσο οι ελληνικές αρχές, όσο και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διεκδικούν την επιστροφή τους στους τόπους λατρείας απ’ όπου εκλάπησαν και επ’ αυτού βρίσκονται από χρόνια σε εξέλιξη συζητήσεις σε διακρατικό επίπεδο, χωρίς να έχουν τελεσφορήσει.
Ο «Κώδικας 1424» γράφτηκε τον 9ο ή 10ο αιώνα από τον μοναχό Σάββα. Το χειρόγραφο έχει διαστάσεις 28 επί 18 εκατοστά και στις 674 σελίδες του (337 φύλλα γραμμένα και στις δύο πλευρές, με 29 ως 33 γραμμές ανά σελίδα), περιλαμβάνει το σύνολο της Καινής Διαθήκης. Αιώνες μετά τη γραφή του προστέθηκαν ως σχόλια στα περιθώρια των σελίδων αποσπάσματα κειμένων του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, του Βασιλείου του Μεγάλου και άλλων.
Σύμφωνα με τον Γερμανό λόγιο και μελετητή της Βίβλου, Κουρτ Αλαντ, υπάρχουν σε συλλογές ανά τον κόσμο μόλις 60 ελληνικά χειρόγραφα που περιέχουν το σύνολο της Καινής Διαθήκης. Ο «Κώδικας 1424» είναι το παλαιότερο παγκοσμίως πλήρες χειρόγραφο γραμμένο σε ρέουσα γραφή.
Επιπλέον, όπως επισημαίνεται, είναι ασυνήθιστη η σειρά των βιβλίων της Καινής Διαθήκης, όπως παρατίθενται στο χειρόγραφο. Για παράδειγμα, το βιβλίο της Αποκάλυψης, που σήμερα βρίσκεται στο τέλος της Καινής Διαθήκης, εδώ προηγείται των επιστολών του Αποστόλου Παύλου.
«Για σχεδόν έναν αιώνα έχουμε την ευλογία να είμαστε οι κάτοχοι αυτού του σημαντικού χειρογράφου. Τώρα είμαστε και πάλι ευλογημένοι για την ευκαιρία που μας δίνεται να το επιστρέψουμε στους ‘Ελληνες ορθόδοξους φίλους μας και να ενισχύσουμε τους κοινούς δεσμούς μας με τον Ιησού Χριστό», είχε δηλώσει ο Τζέιμς Νίμαν κατά την τελετή παράδοσης-παραλαβής. Ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος είχε εκφράσει τη βαθιά ευγνωμοσύνη του για «την ευγενική και ιδιαίτερα γενναιόδωρη χειρονομία των ανθρώπων της Σχολής».
Η έλευση του κειμηλίου στη Δράμα, συμπίπτει με τις εορτές που οργανώνει η τοπική μητρόπολη κατά το διήμερο 3-4 Δεκεμβρίου, με αφορμή την προστάτιδα της πόλης Αγία Βαρβάρα. Με το πέρας των εκδηλώσεων υποδοχής, που έχουν οργανώσει οι εκκλησιαστικές αρχές στη Δράμα και οι οποίες αναμένεται να προσελκύσουν χιλιάδες πιστούς, το χειρόγραφο θα μεταφερθεί στη Μονή όπου θα τοποθετηθεί στην βιβλιοθήκη της.
