Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΑπόψειςΦολέγανδρος : Η τελευταία ερήμωσις...

Φολέγανδρος : Η τελευταία ερήμωσις…

|

Η Υπατία μας ταξιδεύει στο χρόνο και μας περιγράφει την καταστροφή της Φολεγάνδρου από τον Καπουδάν πασά Ζανούμ Χότζα… Ποια ήταν η αιτία; 

Ήταν ένα ήσυχο και νωχελικό πρωινό στον όρμο Καραβοστάση.

Όσο ήσυχο και νωχελικό μπορεί να είναι το πρωινό σ’ ένα νησί… όπου ανά πάσα στιγμή μπορεί να ξεφυτρώσουν πειρατές και να κατασφάξουν όλους τους κατοίκους.

Μια φορά ρώτησα έναν γέροντα Φολεγάνδριο …μα γιατί τα κάνετε τα σπίτια σας τόσο μικρά; Και μου απάντησε:

Παιδί μου, γη όση θωρείς και σπίτι όσο χωρείς!

Μια ρήση παλιά των κατοίκων που απηχεί μνήμες από συλλογικές καταστροφές από την εποχή της πειρατείας ακόμη αλλά και την επιτακτική ανάγκη πως όταν θα σημάνουν τα σήμαντρα της εκκλησιάς όλοι θα πρέπει να τρέξουν και να κρυφτούν μέσα στο κάστρο.

Σαν δουν να καταφτάνει εχθρικό πλοίο στο λιμάνι…να πάρουν την εικόνα της Παναγιάς πρώτα …πάντα ασπίδα την Παναγιά …και να κλειστούν στο κάστρο.

Το μεσαιωνικο των Σανούδο που σώζεται μέχρι τις μέρες μας…

Κι ακόμη και σήμερα έτσι τα χτίζουν τα σπίτια τους.  Μικρά.Φαίνεται πως δεν μπορούν να απαλλαγούν από αυτήν την ανάμνηση.

Σπίτι όσο χωρείς…

Ήταν ένα νωχελικό πρωινό του Οκτώβρη. Του 1715 λοιπόν…

Οι γλάροι κρώζαν παράξενα πάνω απ’ το μικρό ψαροχώρι,κάναν περίτεχνες βουτιές και κλέβαν τα ψάρια από τα δίχτυα που μόλις είχαν απλώσει οι ψαράδεςκαι χρύσιζαν στον ήλιο. Οι μανάδες πλέναν τα ρούχα τους στην ακροθαλασσιά και τα παιδιά κυνηγιόνταν …όπως κάνουν πάντα τα παιδιά…και παίζαν βώλους και κουτσό.

Ώσπου η σπαρακτική φωνή του βιγλάτορα από ψηλά έσκισε τον αέρα σημαίνονταςτον κίνδυνο.

Πως εχθρικό πλοίο μπαίνει στο λιμάνι!

Και δεν ήταν ένα, δεν ήταν δυό, αλλά τέσσερα μεγάλα πολεμικά πλοία με τούρκικη σημαία!

Ήταν 1715… και η Φολέγανδρος του Μίνωα, η άλλοτε Σιδηρείη του Στράβωνα, η Πολύανδρος ή Πολύκανδρος των αρχαίων και τώρα η Polycandro των Gozzadini… των τελευταίων λατίνων ιδιοκτητών της… έχει περάσει πλέον στα χέρια των Οθωμανών.

Όπως επίσης στα χέρια των Οθωμανών έχει περάσεικαι η Candia της Κρήτης…σημερινό Ηράκλειο… έπειτα από 21  χρόνια σκληρής πολιορκίας!

Και υπάρχει λόγος που αναφέρω το Ηράκλειο.

Τρόπον τινά…ένας Ηρακλειώτης ενετικής καταγωγής και πρώην αριστοκράτης,κάτοικος πλέον Φολεγάνδρου, ονόματι Γεώργιος Στάης, θα γίνει η αιτία για να ξεκληριστεί εκείνη τη μέρα όλο το νησί.

Και ποτέ άλλοτε κυκλαδονήσι δε θα  μαρτυρήσει τόσο από τους Τούρκους, όσο εκείνη τη μέρα η μικρή Φολέγανδρος.

Γιατί στα καράβια μέσα είναι ο φοβερός και τρομερός καπουδάν πασάς, Ζανούμ Χότζα, που πνέει μένος εναντίον του Γεώργιου Στάη και έρχεται αποφασισμένος να τον εκδικηθεί.

Γιατί είχαν διαφορές από παλιά, πολύ πριν ο Ζανούμ Χότζα γίνει αρχιναύαρχος των Κυκλάδων. Όταν μια μέρα έτυχε κάποτε αιχμάλωτος και αλυσοδέσμιος στην οικία του Γεώργιου Στάη και έπεσε στα πόδια του παρακαλώντας τον να ελευθερωθεί.

Όμως ο Γεώργιος Στάης, που είχε μετοικήσει στη Φολέγανδρο απότο 1684 θέλοντας να ξεφύγει από αυτόν ακριβώς τον οθωμανικό ζυγό…μισώντας βαθιά αυτόν το ζυγό…αλλά από κατατρεγμένος έχει γίνειπλέον ισχυρός άρχοντας, βοεβόδας και γάλλος πρόξενος του νησιού… όχι μόνο δεν τον ελευθερώνει αλλά τον ραπίζει βάναυσα.

Κι ο Τούρκος δεν μπορεί να ξεχάσει αυτήν την προσβολή.

Και οι δυό άντρες μισιούνται βαθιά.

Εκείνο το πρωινό …ο καπουδάν πασάς αφού ενσκηνώσει παρά τον όρμο Καραβοστάση θα δώσει εντολή στους άντρες του να λεηλατήσουν άγρια το νησί και να συλλάβουν όλους τους κατοίκους.

925 συνολικά Φολεγάνδριοι άνδρες και γυναίκες ωσάν κτήνη επιβιβάζονται στα πλοία και οδηγούνται στη Χίο.

Μόνο κάποιοι βοσκοί καταφέρνουν να διαφύγουν στα γύρω βουνά.

Την επόμενη μέρα ακριβώς, ο Γεώργιος Στάης απαγχονίζεται από μια κεραία της ναυαρχίδος του ανηλεή πασά… η γυναίκα του πεθάνει πάραυτα από συγκοπή καρδιάς και 908 συνολικά Φολεγάνδριοι φονεύονται δια δηλητηρίου και ρίχνονται στη θάλασσα ως βορά των ιχθύων.  Δήθεν ότι είχαν πανώλη.

17 μόνο θα γλιτώσουν από την απίστευτη αυτή θηριωδία και θα οδηγηθούν σιδηροδέσμιοι στην Πόλη και μετέπειτα σε φυλακή στα Κύθηρα.

Ανάμεσά τους, ο ένας και μοναδικός επιζών υιός του Γεωργίου Στάη, ο Αντώνιος Στάης, και μία νεανίς Φλωρία Βαρούχα καλούμενη, της οποίας η ωραιότης κατέθελξε τόσο τον πασά ώστε να την πάρει στο  γυναικωνίτη του.

Δε γνωρίζω ποιος είναι ο λόγος που συνέχει τη ζωή σ’ αυτό το νησί. Και την κάνει να ανθίζει ξανά έπειτα από κάθε καταστροφή.

Η ερήμωση του 1715 θα είναι και η τελευταία. Για τρία ολόκληρα χρόνια οι μόνοι κάτοικοι του νησιού θα είναι εκείνοι οι λιγοστοί βοσκοί που μπόρεσαν να διαφύγουν και το νησί θα φέρει έκδηλα τα σημάδια της καταστροφής.

Όμως, το Μάιο του 1718 χάριν στην παρέμβαση του γάλλου πρεσβευτή παρά την Πύλη, Μαρκίωνα Βονάκου, ο Αντώνιος Στάης ελευθερώνεται και επιστρέφει στο νησί μαζί με την ήδη αποδράσα από το χαρέμι, Φλωρία Βαρούχα.

Ο πασάς καθαιρείται από τον Αχμέτ Β και εξορίζεται στην Κύπρο.

Οικήτορες από τη Νιο θα έλθουν στο νησί και η ζωή θα ανθίσει ξανά.

Και η ερημωμένη Φολέγανδρος θα γίνει ξανά Πολύανδρος και Πολύκανδρος που σημαίνει άνδρες πολλοί.

Όπως ακριβώς ήταν παλιά.

Δεν γνωρίζω ποιος είναι ο λόγος που συνέχει τη ζωή σ’ αυτό το νησί.

Μάλλον η καρτερία. Μέχρι ο άνεμος να κοπάσει ξανά…μέχρι οι πειρατές να φύγουν ξανά.

Μέχρι οι γυναίκες να πλένουν πάλι τα ρούχα τους στην ακροθαλασσιά, τα παιδιά να παίζουν κουτσό και βώλους και οι γλάροι να κάνουν πάλι περίτεχνες βουτιές για νακλέψουν τα ψάρια από τα δίχτυα των ψαράδων.

(*) Αυτή η ιστορία που κόβει την ανάσα, θαμμένη βαθιά στο χρόνο, αλλά αληθινή όσο τα χώματα που πατούμε σήμερα, περιγράφεται με κάθε ανατριχιαστική λεπτομέρεια σε πλήθος ιστορικών συγγραμμάτων του 19ου αιώνα όπως αυτό του λόγιουΙ. Κονταρίνη. Επίσης έχει δημοσιευτεί σε ένα περιοδικό της εποχής ονόματι «Πανδώρα»

(*) Στη σπάνια φωτογραφία της εποχής τοπική ενδυμασία Φολεγάνδριας γυναίκας.

(*) Η αγιογραφία (λεπτομέρεια) είναι από την εντός του Κάστρου σωζόμενη παλιά μητρόπολη της Χώρας, Παναγία η Παντάνασσα, κτήτορας και ιδρυτής της οποίας φέρεται ενεπίγραφα ο Γεώργιος Στάης. Στα πόδια του Αγίου Γεωργίου γονυπετής εικονίζεται ο ίδιος ο Γεώργιος, καθώς και οι εγγονοί του, γιοι του Αντωνίου Στάη,Εμμανουήλ και Οικονόμος.

(*) Σύμφωνα μεπληροφορίες κατοίκων, απόγονοι της δυναστείας Στάη ζουν σήμερα στη Μύκονο.

Υπατία

 

 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Πανναξιακό (10ο) Πρωτάθλημα Τάβλι: Πρωταθλητής ο ρούκι Βαγγέλης Παπαδόπουλος

Ο Βαγγέλης Παπαδόπουλος το είπε και το έκανε.. Με 3-1 νίκες κατέκτησε το 10ο Πανναξιακό Πρωτάθλημα Τάβλι

Γ. Λεονταρίτης: “Ζήτησε δωρεάν μετακίνηση των ερασιτεχνικών αθλητικών σωματείων”

Η Πρόταση του αντιπεριφερειάρχη Κυκλάδων, Γ. Λεονταρίτη αναφορικά με τα πλοία που επιδοτούνται από το κράτος, για τις ανάγκες των αθλητών σε όλο το Ν. Αιγαίο - Τι πρότεινε ο Γιάννης Μαργαρίτης

ΝΕ ΠΑΣΟΚ ΚΥΚΛΑΔΩΝ : ΟΧΙ στην συγκάληψη

Η πρόταση που καταθέτει η ΝΕ ΠΑΣΟΚ Κυκλάδων σχετικά με τα Τέμπη και την πρόταση δυσπιστίας

Νάξος: Εξειδικευμένοι κλαδευτές – αναρριχητές ανέλαβαν το κλάδεμα των δέντρων

Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων έχει αναθέσει σε εξειδικευμένους κλαδευτές... Τι αναφέρει η κα Κεφαλά

Το Επιμελητήριο Κυκλάδων στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο της Διεθνούς Ένωσης Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA) στη Γένοβα

Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων συζητήθηκαν θέματα που αφορούν τη βιώσιμη ανάπτυξη της κρουαζιέρας στις Κυκλάδες

Νάξος – Καρνάγιο: Γεννητούρια στη παραλία

Νέοι κάτοικοι στο καρνάγιο της Νάξου

Δεύτεροι “φτωχότεροι” καταναλωτές της Ευρώπης οι Έλληνες

Εκτός όμως από τον υψηλότερο μέσο πληθωρισμό, πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποδεικνύει ότι η Ελλάδα πληρώνει ακριβότερα και τον πληθωρισμό της απληστίας, σε σύγκριση με την υπόλοιπη ΕΕ.

Μύκονος – AKTES: Ενημέρωση (30/03) για την Κλιματική Αλλαγή

Ομιλία για την κλιματική αλλαγή από την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίων Ακτογραμμών - ΑΚΤΕS .. Που και πότε

10ο Πανναξιακό Πρωτάθλημα Τάβλι: Τελικός και ο πρωτάρης Παπαδόπουλος στη πρόκληση της καριέρας του

Ο μεγάλος τελικός του 10ου Πανναξιακού Πρωταθλήματος Τάβλι ξεκινάει. Ποιος θα επικρατήσει; Ο έμπειρος Μαγκανάρης ή ο ρούκι Παπαδόπουλος;

Αλυκό: Ο Φάρος που “φωτίζει” την γαστρονομία της Νάξου

Ανοίγει την Παρασκευή 5 Απριλίου ο Φάρος του Αλυκού - Τι περιλαμβάνει το μενού

Νάξος (Αγγίδια) – Ενοριακός Ναός Αγίου Χαραλάμπους: Ψήφισμα για την εκδημία του Δημητρίου Σέργη

Το ψήφισμα του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Ενοριακού Ναού Αγίου Χαραλάμπους Αγγιδίων Νάξου για το θάνατο του Δημητρίου Σέργη

Απόκριες 2024: Το “ευχαριστώ” από το Σύλλογο Γυναικών Κωμιακής (video)

Τα μέλη του Συλλόγου Γυναικών Κωμιακής με ανάρτησή τους στα social media λένε ένα μεγάλο "ευχαριστώ" σε όσους βρέθηκαν στην πανέμορφη Κωμιακή (video)

Η δράση της Μαρίας Καρυστιανού δείχνει το δρόμο για μία κοινωνία που δεν θα ανέχεται την αδικία

Ο Αλέκος Αρβανιτάς αναλύει την εβδομάδα που μας πέρασε... Από την Καρυστιανού στις Βρυξέλλες έως τον Λοβέρδο και τη Νέα Δημοκρατία - Την Ακρίβεια έως τον Γεωργιάδη και τις απαντήσεις του.. Αναρωτιέται δε εάν στην Ελλάδα γίνονται τέτοια πράγματα

Naxos Medical: Επίσκεψη από τον πλαστικό χειρουργό Νικόλαο Μουστάκη

Σάββατο 23 Μαρτίου θα πραγματοποιήσει προγραμματισμένο Ιατρείο ο Στρατιωτικός Ιατρός, Πλαστικός Επανορθωτικός και Αισθητικός Χειρουργός, Νικόλαος Μουστάκης

Νάξος: Εξειδικευμένοι κλαδευτές – αναρριχητές ανέλαβαν το κλάδεμα των δέντρων

Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων έχει αναθέσει σε εξειδικευμένους κλαδευτές... Τι αναφέρει η κα Κεφαλά

Αφρική: Ο Ναξιώτης ορειβάτης που κατέκτησε το Κιλιμάντζαρο

Ο Αντώνης Μαργαρίτης πέτυχε έναν άθλο. Κατάφερε να ανέβει στην ψηλότερη κορυφή βουνού στην Αφρική - Πως περιγράφει την εμπειρία του

Επαρχείο Νάξου – Τμήμα Δημόσιας Υγείας: Περί ορθής διαχείρισης των υγρών αποβλήτων

Ενημέρωση για τη σωστή διαχείριση των υγρών αποβλήτων ενόψει τουριστικής σεζόν