Ο Αλέξανδρος Αρβανιτάς με το γνωστό του στιλ αναλύει το νέο εργατικό νομοσχέδιο και προειδοποιεί “ιστορικά όσοι προσπάθησαν να βάλουν στο γύψο το εργατικό κίνημα, -ακόμη και σε μαύρες εποχές- στο τέλος βρέθηκαν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας”
Πέρασαν σχεδόν 40 χρόνια, όταν το ΠΑΣΟΚ επικράτησε στις εκλογές και ο Αντρέας Παπανδρέου σχημάτισε την πρώτη κυβέρνησή του. Από τότε άλλαξαν πολλά, τόσο στη χώρα μας όσο και στον υπόλοιπο πλανήτη. Ωστόσο, εκείνη η κυβέρνηση κληροδότησε στον ελληνικό λαό δύο σημαντικές τομές οι οποίες μνημονεύονται ακόμη και σήμερα. Η πρώτη είναι η δημιουργία του ΕΣΥ, έμπνευσης και υλοποίησης του αείμνηστου Γιώργου Γεννηματά. Στην εποχή της πανδημίας, και παρά τη συνεχή κυβερνητική απαξίωσή του, στάθηκε βράχος στα υγειονομικά προβλήματά μας. Το δεύτερο σημαντικό νομοσχέδιο, το οποίο άλλαξε τα πράγματα στη χώρα, ήταν ο 1264/82 γνωστότερος ως αντι-330. Για την εποχή του υπήρξε ό,τι πιο φιλεργατικό εμφανίστηκε όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και τη Δυτική Ευρώπη.
Όπως είπαμε, όμως, από τότε άλλαξαν πολλά. Όλες οι κυβερνήσεις της χώρας, αργά αλλά σταθερά, άρχισαν να ξηλώνουν, βήμα-βήμα, αυτόν το νόμο και να τον αντικαθιστούν με όλο και σκληρότερους. Τα μνημόνια, ειδικά, δεν άφησαν τίποτα όρθιο σχετικά με το Εργατικό Δίκαιο του 1982. Δεν έμεινε πέτρα στην πέτρα στο εργασιακό τοπίο. Μέχρι που ο νέος υπουργός Εργασίας, Κωστής Χατζηδάκης, ήρθε να βάλει κι αυτός το λιθαράκι του! Τα 11 χρόνια μνημονίων δεν άφησαν τίποτα ανέγγιχτο, τίποτα μα τίποτα όρθιο. Όλες οι αλλαγές βαπτίστηκαν «μεταρρυθμίσεις» και σιγά-σιγά οδηγηθήκαμε σε έναν εργασιακό Μεσαίωνα, που ακόμη και τα στοιχειώδη ζητήματα, τα οποία ήταν λυμένα σχεδόν έναν αιώνα πριν, αμφισβητούνται έντονα. Ο νέος υπουργός Εργασίας, γνωστός για τις ακραίες νεοφιλελεύθερες απόψεις του, κατέθεσε τις προτάσεις του αρχικά, οι οποίες έγιναν νόμος του κράτους.
Ας δούμε τις αρχικές παρεμβάσεις των κυβερνώντων, οι οποίες κατέληξαν σε νομοθετικές πρωτοβουλίες εις βάρος των δυνάμεων της εργασίας. Και όποιος τολμήσει να διαμαρτυρηθεί, να οργανώσει πορεία, θα αντιμετωπίσει είτε την κατακραυγή των ΜΜΕ επειδή ο συνωστισμός σπάει το υγειονομικό πρωτόκολλο είτε θα αναλάβουν δράση τα… παιδιά του καπετάν Μιχάλη, προκειμένου να κοπανήσουν τους απείθαρχους, προς γνώσιν και συμμόρφωσιν…
ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑ
Η πανδημία βοήθησε ώστε να υπάρξει το ιδεολογικό και νομικό υπόβαθρο για τις… μεταρρυθμίσεις. Με την τηλεργασία δημιουργήθηκε μια άνευ όρων ετεροβαρής σχέση ως προς τον εργάσιμο χρόνο και χώρο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ενταθεί η εκμετάλλευση των εργαζομένων προς όφελος των εργοδοτών. Έτσι, εργαζόμενος, σε μαζική κλίμακα, έγινε διαθέσιμος 24 ώρες τη μέρα, 7 μέρες τη βδομάδα, αφού μπορεί να του ζητηθεί να προσφέρει εργασία οποιαδήποτε ώρα της μέρας, σε οποιοδήποτε μέρος. Η εμπειρία δείχνει ότι η τηλεργασία συνέβαλε ώστε να «ξεχειλώσει» το ωράριο, οι δε υπερωρίες κατά κανόνα παραμένουν απλήρωτες. Εργασία και προσωπική ζωή, βεβαίως, βρίσκονται κάτω από την ίδια στέγη και οι απαιτήσεις της εργασίας λειτουργούν εις βάρος της προσωπικής και οικογενειακής ζωής.
ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ
Με το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ δίνεται το δικαίωμα στην εργοδοσία να μετατρέπει σύμβαση πλήρους απασχόλησης σε μερική και εκ περιτροπής εργασία, μειώνοντας ωράριο και μισθό έως 50%. Το κράτος αναλαμβάνει να αναπληρώσει μόνο το 60% απ’ αυτό που χάνει ο εργαζόμενος, δηλαδή μιλάμε για πραγματική μείωση εισοδήματος κατά 20%. Το πρόγραμμα αυτό μπορούν να το εφαρμόζουν ακόμη και οι κερδοφόρες επιχειρήσεις, με μόνη προϋπόθεση να παρουσιάζουν μείωση του τζίρου κατά 20% το προηγούμενο διάστημα! Δεν υπάρχει ημερομηνία λήξης, καθότι έχει συνδεθεί με το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «SURE», το οποίο έχει ορίζοντα μέχρι το τέλος του 2022! Και μετά βλέπουμε…
ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΟΓΩ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑΣ
Με πρόσχημα την καραντίνα, η κυβέρνηση ψήφισε τον Σεπτέμβρη το νόμο 4722/2020. Με το άρθρο 15 του νόμου πέρασε από την πίσω πόρτα μια μορφή διευθέτησης εργασίας, η οποία ασφαλώς θα παίξει στο μέλλον. Αν εργαζόμενος μπει σε καραντίνα (7 ή 14 μέρες) υποχρεούται να δουλεύει μία επιπλέον ώρα από το σπίτι, χωρίς να πληρώνεται υπερωρίες, μέχρι να συμπληρώσει το 50% των ωρών που αντιστοιχούν στις εργάσιμες ώρες παραμονής του εκεί. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ένας εργαζόμενος που εργάζεται 8ωρο-5ήμερο-40ωρο, όταν επιστρέψει από την καραντίνα, πρέπει να δουλέψει 9ωρο για 40 εργάσιμες μέρες (δύο μήνες), χωρίς να πληρώνεται την επιπλέον ώρα!
Όλα τα παραπάνω έχουν, σύμφωνα με την κυβέρνηση, προσωρινό χαρακτήρα, αν και ο λαός μας λέει «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού». Ωστόσο, αυτά που ήδη θεσμοθετήθηκαν δημιουργούν νέο τοπίο, ασφαλώς πιο δύσκολο και σκληρό σε σχέση με το ήδη υπάρχον. Να μην το επαναλάβω, πάντα υπέρ των εργοδοτών και εναντίον των εργαζομένων. Ας δούμε, όμως, αναλυτικά τι μας περιμένει, με τις νεοφιλελεύθερες ιδέες και πρακτικές:
Α. Οκτάωρο ήταν και πάει. Πόσοι και πόσοι αγώνες δεν δόθηκαν, προκειμένου να κατοχυρωθεί η οκτάωρη εργασία και το 40ωρο. Τώρα, μπορεί, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου, ο εργοδότης να απαιτήσει 10ωρη εργασία, χωρίς πρόσθετη υπερωριακή αμοιβή. Αντ’ αυτού, «εντός του ίδιου εξαμήνου οι εργοδότες θα εξοφλούν αυτές τις παραπάνω ώρες, με αντίστοιχη μείωση ωρών ή με ρεπό ή με ημέρες άδειας». Δηλαδή, «χαιρέτα μου τον πλάτανο». Η ξεκούραση του εργαζόμενου μεταφέρεται σε άλλο χρόνο, χωρίς κανένα κόστος για τον εργοδότη. Τα ωραία και ανταποδοτικά που λέγονται από κυβερνητικά χείλη προφανώς και δεν θα ισχύσουν στην πράξη. Όσοι εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα αντιλαμβάνονται πολύ καλά τι ακριβώς λέω. Γιατί, για παράδειγμα, το να πάρεις επιπλέον άδεια, βασική προϋπόθεση αποτελεί να λαμβάνεις την άδεια που δικαιούσαι κατ’ έτος.
Β. Υπονόμευση της κυριακάτικης αργίας, καθώς αυξάνεται η λίστα των επιχειρήσεων οι οποίες εργάζονται τη συγκεκριμένη ημέρα, ανατρέποντας την προσωπική ξεκούραση των εργαζομένων και δημιουργώντας πρόβλημα στην οικογενειακή ζωή των ανθρώπων.
Γ. Φακέλωμα των συνδικάτων και κατάργηση υπογραφής ΣΣΕ, σε όσα σωματεία αρνηθούν να στείλουν κατάλογο των μελών τους. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι «καθίσταται προϋπόθεση για την άσκηση συνδικαλιστικού δικαιώματος η απογραφή στο ήδη νομοθετημένο Γενικό Μητρώο», ενώ το «δικαίωμα συλλογικής διαπραγμάτευσης αναγνωρίζεται μόνο στις οργανώσεις οι οποίες έχουν εγγραφεί στα νομοθετημένα Ψηφιακά Μητρώα». Με απλά λόγια, αν ένα σωματείο δεν δεχτεί να στείλει κατάλογο των μελών του στο κράτος, δεν υφίσταται θεσμικά, δεν έχει δικαίωμα να υπογράψει συλλογική σύμβαση ούτε να προκηρύξει απεργία. Εκβιασμός και φακέλωμα εκ μέρους του κράτους κανονικότατα.
Δ. Η κήρυξη απεργίες γίνεται από δύσκολη έως αδύνατη. Με το νομοσχέδιο τίθεται υπό διωγμό, ακόμη και ποινικό, το δικαίωμα στην απεργία. Ταυτοχρόνως, η απαγόρευσή της πλέον γίνεται με εύκολο τρόπο. Σήμερα στατιστικώς 9 στις 10 απεργίες κρίνονται παράνομες και καταχρηστικές. Σε λίγο το ποσοστό θα αγγίζει το 95%! Για παράδειγμα στο Δημόσιο, τους ΟΤΑ και τα ΝΠΔΔ ορίζεται «προσωπικό στοιχειώδους λειτουργίας για επιχειρήσεις οι οποίες είναι κρίσιμες στο κοινωνικό σύνολο». Το ποσοστό αυτό ορίζεται σε 40% τουλάχιστον, ενώ στο παρελθόν οριζόταν με συμφωνία της εταιρίας και του σωματείου εργαζομένων. Ακόμη, προστέθηκε διάταξη η οποία καταργεί ουσιαστικά τις Γενικές Συνελεύσεις ως ανώτερο όργανο των συνδικάτων, στις οποίες υπάρχει ζωντανή συμμετοχή των μελών στην ενημέρωση, στη συζήτηση, στη συνδιαμόρφωση και τη λήψη των αποφάσεων. Αντ’ αυτού θα πρέπει το σωματείο «να παρέχει πραγματική πρακτική δυνατότητα συμμετοχής και ψήφου εξ αποστάσεως, ηλεκτρονικώς, ιδίως για τη λήψη απόφασης απεργίας»! Απαγορεύεται ακόμη στην πράξη η περιφρούρηση της απεργίας. Έτσι, λειτουργούν άνετα απεργοσπαστικοί μηχανισμοί, οι οποίοι υπονομεύουν κάθε εργατική διεκδίκηση. Επιπλέον «απαγορεύονται οι καταλήψεις χώρων και η άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας. Αν λάβουν χώρα, η απεργία καθίσταται παράνομη. Όσοι μετέχουν σε κατάληψη ή βιαιοπραγούν, τελούν ποινικώς κολάσιμη πράξη». Βάλτε με το νου σας αν κλείσει ένα εργοστάσιο ή αν ο εργοδότης αφήσει απλήρωτους τους υπαλλήλους του. Τι μπορεί να κάνουν με βάση το νέο νομοσχέδιο; Απολύτως τίποτα. Δηλαδή, αυτό που έγινε με τι ΒΙΟΜΕ, την οποία ανέλαβαν οι εργαζόμενοι και τη λειτουργούν, χωρίς εννοείται τον πρώην εργοδότη, θα μοιάζει τόσο εξτρεμιστικό όσο η Παρισινή Κομμούνα. Ένα απεργιακό σύνθημα ή το μοίρασμα ανακοινώσεων μπορούν να θεωρηθούν ποινικά αδικήματα. Τέλος, τίθενται ακόμη αυστηρότερες προϋποθέσεις για την κήρυξη απεργίας, αφού προβλέπεται πως στην προειδοποίηση για την απεργία απαραίτητο είναι να αναφέρονται και να αιτιολογούνται οι λόγοι και τα αιτήματα που τη θεμελιώνουν! Εν ολίγοις, από το κρεβάτι του Προκρούστη ελάχιστα σωματεία θα ξεφεύγουν και βεβαίως κι αυτά να μην το… παρατραβάνε, γιατί υπάρχουν τρόποι συνετισμού.
Τα παραπάνω αποτελούν μέρος της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης στις δυνάμεις της εργασίας. Το αποκαλούν βαρύγδουπα «μεταρρύθμιση», ενώ στην ουσία πρόκειται για ελαστικές μορφές εργασίας, ακυρώνοντας κατακτήσεις του συνδικαλιστικού κινήματος σχεδόν έναν αιώνα πίσω. Το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό αλλά πανευρωπαϊκό. Θα χρησιμοποιηθεί οτιδήποτε, ώστε να αποτραπούν απεργίες, συγκεντρώσεις, πορείες, διαμαρτυρίες. Και όλα αυτά για το καλό της εθνικής οικονομίας. Στην ουσία μιλάμε για τα κέρδη των ολίγων εις βάρος των αναγκών των πολλών. Τα κόμματα ως γνωστόν αντιπροσωπεύουν κοινωνικές δυνάμεις στο επίπεδο κυρίως της παραγωγής. Οι ταξικές κοινωνικές αντιθέσεις, ωστόσο, εκφράζονται σε θεσμικό επίπεδο με κάτι τέτοιες… μεταρρυθμίσεις. Απλώς, να θυμίσουμε στην κυβέρνηση των αρίστων, ιστορικά, πως όσοι προσπάθησαν να βάλουν στο γύψο το εργατικό κίνημα, -ακόμη και σε μαύρες εποχές- στο τέλος βρέθηκαν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Και αυτοί και οι νόμοι τους…
