“Λίστα”, “Προνόμιο”… Λέξεις που ακούγονται όταν έρχεται το σμυριδικό στο μυαλό των πολιτικών… Αντί να καθίσουν να βρουν λύση σε ένα ζήτημα που απασχολεί έξι χωριά της Ορεινής Νάξου και αυτή η λύση να είναι μόνιμη και δίκαιη, αναλώνονται σε όρους που προκαλούν γέλιο και δείχνουν προθέσεις …
«Δουλεύγομενε εμείς [οι εργάτες], τα τρώνε ευτοί και στο τέλος μασε λένε πως τα τρώμενε μαζύ. Εμείς έχομενε τα χέρια κι’ ευτοί τα μαχαίρια. Ώσπου θα τά’ χουνε ευτοί, ετσά θα κρινούμαστενε. Κι εσύ πίζαβε (θεοπάλαβε), φώναζε Ζήτω», αυτό έλεγε ή καλύτερα φώναζε μέσα από τα γραπτά του (Ναξιακά Χρονικά, φ. 7, Ιούνιος 1960) ο Νικηφόρος Μανδηλαράς και σίγουρα είχε στο μυαλό του, τους σμυριδεργάτες…
Το σμυρίγλι άλλωστε ήταν και είναι η «μαύρη πέτρα» που έχει σημαδέψει όχι μόνο τη Κόρωνο αλλά σχεδόν το σύνολο της Ορεινής Νάξου… Εξήντα χρόνια μετά όμως ακόμη μας απασχολεί. Και το χειρότερο όλων είναι ότι χρόνο με το χρόνο, το ζήτημα εκφυλίζεται και μοιάζει με ένα κακόγουστο αστείο. Δεν γίνεται εν έτη 2019 ο Υπουργός στη πρώτη ερώτηση που κάνει όταν έρχεται απέναντι από τους σμυριδεργάτες να λέει «πόσοι αλήθεια είστε;» και να παίρνει απάντηση «με 120 ευρώ το χρόνο ως εισόδημα κύριε Υπουργέ πόσοι πιστεύετε ότι είμαστε;»…. Η να βλέπεις τους αιρετούς να σου λένε «Ποιο προνόμιο χάνετε εάν δεν δουλέψετε κύριοιι»… Το …προνόμιο της εργασίας και μόνο. Αυτή είναι η απάντηση. Αλλά που να το καταλάβουν κάποιοι…
Ο Νικηφόρος Μανδηλαράς πριν από εξήντα χρόνια είχε γράψει για τον «Αταφο νεκρό» μιλώντας για το σμυρίγλι και τον σμυριδεργάτη που δουλεύει στα ορυχεία για μήνες (σ.σ. εκείνες τις εποχές) αλλά δεν μπορούσε να καθορίσει την μοίρα του… Ε να του πούμε εν έτη 2019, ο νεκρός έχει πλέον τάφο, αλλά όχι δικαίωση. Από τον περασμένο Αύγουστο, στη Μουτσούνα υπάρχει ο …τάφος. Το μνημείο που στήθηκε προς τιμή του σμυριδεργάτη. Μέχρι και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας φέραμε κύριοι σμυριδεργάτες κι εσείς ως αχάριστοι ασχοληθήκατε εάν είναι φορτωτής ή εάν η τραγιάσκα είναι η σωστή ή όχι…
Ο τάφος λοιπόν υπάρχει για το σμυρίγλι… Αυτό όμως που ζητάνε πλέον οι σμυριδεργάτες είναι η …δικαίωση. Γιατί ο νεκρός δεν πρέπει απλά να ενταφιάζεται. Αλλά να ενταφιάζεται με κάθε τιμή, όπως του αρμόζει. Οι σμυριδεργάτες το μόνο που ζητάνε είναι να μπορούν να εργάζονται. Και για μία ακόμη φορά καλούνται να κάνουν αυτοί το πρώτο βήμα. Αλλωστε το είχε πει ο Μανδηλαράς «Εμείς έχομενε τα χέρια κι’ ευτοί τα μαχαίρια». Οφείλουν να λύσουν απορίες που ουσιαστικά είναι ανύπαρκτες. Και αυτές έχουν να κάνουν με τις δύο λέξεις που αναφέρθηκαν και νωρίτερα «Λίστα ή κατάλογος» και «προνόμιο»… Το είχαμε γράψει τέτοια εποχή και πριν από τρία χρόνια… Σήμερα, το σμυρίγλι εξορύσσεται με έναν τρόπο που δεν έχει προηγούμενο σε άλλες χώρες που έχουν ορυκτό πλούτο. Με τα χέρια. Η Ελληνική Κυβέρνηση έδωσε κάποτε ισχυρό ρόλο στους εργάτες για να μπορέσει να τους έχει …συμμάχους. Τους έδωσε το δικαίωμα και ιδιοκτησίας. Αυτό όμως σήμερα δυστυχώς δεν μπορεί να λειτουργήσει Κανείς επιχειρηματίας δεν μπορεί να δεχτεί τον εργάτη ως …συνιδιοκτήτη. Και από τη στιγμή που το ίδιο το κράτος αδυνατεί να δώσει ουσιαστική λύση στην ανάπτυξη και προώθηση του ορυκτού, η ιδιωτικοποίηση είναι μονόδρομος.
Οσο για τη περίφημη λίστα; Στους διαδρόμους, και δη τη πεδινή Νάξο που πάντα ψάχνουμε να βρούμε …εχθρούς θεωρούμε ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο στο να πάει μπροστά το νησί είναι η μαύρη πέτρα και η πατάτα… Απίστευτο αλλά αληθινό. Εκεί φτάσαμε. Να θεωρούμε ότι δύο μοναδικά προϊόντα του νησιού είναι και η κατάρα του…
«Λίστα» λοιπόν… Και πριν τρία χρόνια όταν ο τότε υπουργός Ενέργειας κος Σκουρλέτης εμφανίστηκε στη Κόρωνο και μίλησε με τους σμυριδεργάτες, σε αναφορά σχετικά με την πρόταση για τη δημιουργία ΚΟΙΝΣΕΠ από τη Κυβέρνηση, ένας εκ των παρευρισκόμενων είπε ότι αυτοί που είναι πραγματικοί σμυριδεργάτες δεν είναι περισσότεροι από 70 και έπεσε παγωμάρα στο Οικομουσείο. Ο σύμβουλος του υπουργού γέλασε. Κάποιοι άλλοι ενοχλήθηκαν. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και την περασμένη Τετάρτη όταν βρέθηκαν δεκάδες σμυριδεργάτες στην αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων…
Μένουμε στις λέξεις, στους τύπους. Λες και το κράτος κινδυνεύει να χρεωκοπήσει γιατί εγώ είμαι σμυριδεργάτης λόγω δικαιώματος από τον παππού μου; Αστεία πράγματα… Αυτό που λείπει επί της ουσίας είναι η βούληση από την Πολιτεία, την εκάστοτε Κυβέρνηση να δώσει πραγματική λύση. Γιατί σε όλους αρέσει από τη στιγμή που έχουν το …μαχαίρι να λειτουργούν με τη λογική του «όμηρου» προς τον εργαζόμενο…
Μπορεί σε δύο χρόνια να γιορτάζουμε τα 200 χρόνια ανεξαρτησίας, αλλά έχοντας μπολιαστεί από την νοοτροπία του ραγιά δεν μπορούμε να ξεφύγουμε. Το ρουσφέτι το έχουμε τελικά ανάγκη και οι δύο… Σήμερα λοιπόν στο χέρι των σμυριδεργατών είναι η οριστική επανάσταση. Να δείξουν το μεγαλείο τους. Να δώσουν απάντηση στις δύο γελοίες αυτές λέξεις «Λίστα» και «προνόμιο» και να αποδείξουν ότι αυτοί έχουν τη θέληση να προχωρήσουν μπροστά…
Ναι το σμυρίγλι ήταν και είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό ορυκτό. Στα μέσα του προηγούμενου αιώνα Ναξιώτης πολιτικός φέρεται να είπε ότι «το σμυρίγλι έχει περισσότερη πολιτική μέσα του απ’ όσο φαντάζεσαι». Σήμερα όμως οφείλουμε να τιμήσουμε αυτό το ορυκτό… Και να το θάψουμε όπως του αξίζει, γυρνώντας σελίδα. Και αυτό μπορεί να γίνεται τελικά μόνο από τους υπέροχους ανθρώπους της Ορεινής Νάξου… Το είχε πει (ο Μανδηλαράς) λέγοντας «Για τέτοιο υπέροχο λαό, Λαό γεμάτο μεγαλείο, αξίζει κανείς να πεθαίνει όχι μια, αλλά χίλιες φορές».
