Η μετάβαση από τον πρωτογενή τομέα στον …τριτογενή και την εμφάνιση του τουρισμού ως βασικός πυλώνας οικονομίας της Νάξου όταν μας …βρήκε και δεν μπορέσαμε να αναπτύξουμε την Παιδεία εκείνη που θα μας επιτρέψει να είμαστε οδηγοί και όχι η ουρά των εξελίξεων
Πρέπει να το ομολογήσω με το καλημέρα για να μην παρεξηγηθώ… Έτσι κι αλλιώς είναι κάτι που αρχίζω να συνηθίζω πλέον… την παρεξήγηση με βάση μία φωτογραφία ή έναν τίτλο και όχι το περιεχόμενο μίας κουβέντας. Α και με βάση το …όνομα. Βλέπετε οι προπονητές ή οι κριτές της … εξέδρας, αρέσκονται σ’ αυτό το ρόλο με βάση τα προαναφερθέντα θέματα: βλέπουν ένα τίτλο σε ένα άρθρο, μία φωτογραφία ή το όνομα του αρθρογράφου και … ετελείωσε που έλεγε και ο Απόστολος Αβδής στο ρόλο του «βουλευτή Καλοχαιρέτα» στην ταινία «Στουρνάρα 288»…
Όμως αφήνουμε στην άκρη το προσωπικό… Και πάμε σ’ αυτό που λέγαμε και στην αρχή, τον τουρισμό. Η εμπλοκή μου ξεκινάει από την αρχή της δεκαετίας του 80 ως σερβιτόρος. Αμούστακο παιδάκι που απλά κέρδιζε τα πρώτα του μεροκάματα μεταφέροντας αρχικά ένα ποτήρι καφέ και στη συνέχεια πολλά περισσότερα ακόμη και …πιάτα. Τότε παρατήρησα πιο προσεκτικά ότι ως Ναξιώτες δεν είχαμε ιδιαίτερη θέρμη προς τον τουρισμό. Δεν καιγόμαστε βρε παιδί μου.
Ίσως γιατί είχαμε στο DNA αυτό το «αυτάρκες» που μας χαρακτήριζε ως νησί από αιώνες. Αγρότες. Κτηνοτρόφοι άντε και λίγο μάρμαρο και μία χαρά είμαστε. Η ενασχόληση με τη θάλασσα ήταν η άλλη…. λύση αφού όλα τα καλά του θεού τα είχαμε μέσα από τον πρωτογενή τομέα. Που να σκεφτούμε τον τουρισμό. Τα χρόνια πέρασαν όμως, ο τουρισμός άρχισε να κερδίζει μερίδιο στην ζωή των επιχειρηματιών του νησιού χωρίς όμως να έχω την αίσθηση ότι αυτή η μετάβαση έγινε με τον …σωστό τρόπο.
Τι εννοώ σωστό τρόπο; Μα για να ασχοληθεί κανείς δεν αρκεί να φτιάξεις ένα ξενοδοχείο και να πεις «ανοίξαμε και σας περιμένουμε». Λέγεται ότι αρχικά ουκ ολίγοι νησιώτες εκμεταλλεύτηκαν σε όλη την Ελλάδα τα περίφημα «αγροτοδάνεια» και τα προγράμματα «αγροτουρισμού» με αποτέλεσμα να μετατρέψουν τα χωράφια τους σε ένα βράδυ σε ξενοδοχεία.
Και από την μετάβαση αυτή δεν θα μπορούσε – κατ’ ουσία – να αποτελέσει εξαίρεση. Οπότε- πάντα κατά την άποψή μου – η αλλαγή αυτή έγινε με βίαιο τρόπο και ουσιαστικά ενδεχομένως η Νάξος να πιάστηκε κι απροετοίμαστη για να δεχτεί τους όρους του παιχνιδιού που αντιπροσωπεύει η λέξη «τουρισμός».
Τι εννοούμε; Πολύ απλά για να μπορέσει ένα νησί ή προορισμός, να ανταποκριθεί στα νέα, διαφορετικά δεδομένα, θα πρέπει να έχει λύσει βασικά ζητήματα κυρίως σε επίπεδο καθημερινότητας και υποδομών: οδικό δίκτυο, αποχέτευση, ύδρευση, καταλύματα, καθαριότητα, εστίαση, νυχτερινή ζωή και από εκεί και πέρα λιμάνια, αεροδρόμια και ότι άλλο σκεφτεί ακόμη. Κοινώς; Πρώτα αποκτάς την Παιδεία που χρειάζεται ο συγκεκριμένος τομέας, στη συνέχεια φτιάχνεις τις υποδομές και μετά αλλάζεις την ταμπελίτσα που γράφει «κλειστόν» σε «ανοιχτό», στην πόρτα του καταστήματος, φοράς το όμορφο χαμόγελο και πιάνεις …δουλειά. Έτσι γίνονται τα πράγματα. Απλά και παστρικά.
Και με μία βασική προϋπόθεση: τι ακριβώς θέλεις από τον τουρισμό. Μην ξεχνάμε ότι και εδώ υπάρχουν διαβαθμίσεις. Από τον …φτωχοτουρισμό όπως λέγονταν παλαιότερα έως τον υψηλού επιπέδου και από τις …σκηνές έως τα All Inclusive. Από τον προορισμό και κυρίως τους εμπλεκόμενους εξαρτάται και το είδος του τουρισμού που θα κληθούν να υποστηρίξουν. Αλλά πάντα με βάση την Παιδεία και τη γνώση του αντικειμένου. Εάν δεν υπάρχει αυτή η σκληρή λέξη που λέγεται «παιδεία» δεν κάνουμε τίποτα… Και μετά περνάμε στις υποδομές. Αλήθεια, εμείς εδώ στη Νάξο τι έχουμε κάνει απ’ αυτά; Έχουμε υποδομές για να υποστηρίξουμε τον τουρισμό που χρόνο με το χρόνο αναπτύσσετε; Το ταβάνι μας με βάση την κίνηση επιβατών την καλοκαιρινή περίοδο ή τις 50 ημέρες των τριών μηνών γιατί δεν μπορούμε να την ανοίξουμε είναι σταθερό από τότε, το 1980: 250.000 επιβιβασθέντες – αποβιβασθέντες. Απλά τότε νοικιάζαμε και τις …ταράτσες. Τώρα απλά οριακά τους δεχόμαστε για να τους φιλοξενήσουμε σε επιθυμητά επίπεδα.
Από εκεί και πέρα: ούτε οι δρόμοι βελτιώθηκαν ιδιαίτερα, ούτε το πρόβλημα της καθαριότητας λύθηκε, ούτε οι παραλίες μας πληρούν τους όρους για τις απαιτήσεις των λουόμενων, ούτε βέβαια έχουμε λύσει ζητήματα μεγάλων υποδομών (βλ αεροδρόμια, λιμάνια). Για να μην πούμε για ύδρευση και αποχέτευση και θυμηθούμε το μνημείο που βρίσκεται στο μέσο της παραλίας στην Πλάκα. Μνημείο που σίγουρα θα μείνει εκεί για να θυμίζει αυτό που λέμε: απουσία Παιδείας.
Και χωρίς Παιδεία δεν ξέρουμε και τι θέλουμε. Βλέπουμε κάποιους επιχειρηματίες να ποντάρουν στο All Inclusive και … θυμόμαστε τον ακατανόμαστο. Γκρινιάζουμε λες και τους λέμε «γιατί εσείς και όχι εμείς». Βλέπουμε επιχειρηματίες που ποντάρουν στις δημόσιες σχέσεις και κάνουν ανοίγματα σε Αμερική ή κάθε άλλη πλευρά του κόσμου και θεωρούμε ότι προβάλουν τον εαυτό τους και όχι το νησί. Γκρινιάζουμε διαχρονικά για την απουσία του Δήμου από τα τουριστικά δρώμενα: πριν από χρόνια ο Δήμος ήταν λέει τσιφλίκι της παραλίας, τώρα τσιφλίκι των ξενοδόχων όμως η ουσία είναι ότι αν και αμφότεροι (επιχειρηματίες παραλίας και ξενοδόχοι) ασχολούνται με τον τουρισμό, σχέδιο για ανάπτυξη και βελτίωση αυτού του είδους δεν υπάρχει… Άρα;
Απλά αναζητούμε δικαιολογίες…. Και τι μένει; Καθισμένοι σε ένα καφέ στη παραλία, κάτω από τις πέργκολες πίνοντας καφεδάκι και κατά προτίμηση ιταλικό, εκφράζουμε άποψη περί παντός επιστητού. Και κυρίως κάνουμε κριτική για το σύστημα που καταστρέφει τα πάντα… Απόψεις, απόψεις και απόψεις….
Αλλά είπαμε… Παιδεία. Δύσκολη κουβέντα. Αλλά γαμώτο μου, εάν θέλεις να το παίξεις επαναστάτης δεν αρκεί να πίνεις καφεδάκι και να κάνεις κριτική. Πρέπει να έχεις και γκατς…
Σατυρική εφημερίδα “η Μάσκα” (27/01)
